poniedziałek, 31 lipca 2017

Meteoryt Divina



Divina – meteoryt kamienny należący do chondrytów oliwinowo-bronzytowych. Spadł 24 lipca 1837 w okolicach miejscowości Divina na Słowacji.

24 lipca 1837 roku około godziny 11.30 czasu miejscowego w całkowicie pochmurny dzień nastąpił upadek pojedynczego kamiennego meteorytu – chondrytu zwyczajnego H5. Meteoryt o masie 10,75 kg wbił się w podłoże na głębokość 70 cm. Jeszcze po trzydziestu minutach był ciepły. Upadek nastąpił na południowym stoku pasma Javorniki, w okolicach miasta Divina, w pobliżu powiatowego miasta Żylina. Największy fragment o masie 9,91 kg znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Budapeszcie. Pierwsze opisy zjawiska upadku i budowy meteorytu powstały w 1840 i 1854 roku.

Pierwszym z nich jest nagy-divinai, który spadł 2 lipca 1837 roku o godzinie 11.30 w komitacie trenczyńskim między pasmami górskimi: Divina i Budatin. Upadek miał miejsce przy nieco zachmurzonym niebie, towarzyszył mu odgłos podobny do grzmotu pioruna, a świadkami wszystkiego byli liczni chłopi pracujący na pobliskim polu.


Jan Lottner, diviński duchowny, który prawdopodobnie także obserwował wydarzenie, natychmiast pośpieszył na miejsce upadku, skąd zabrał, jeszcze pół godziny po zajściu pozostający ciepłym, kamień, by podarować go ziemiance, wdowie, hrabinie Ludowice Csákyné z domu Lasanszky [słow. vdova grófka Ľudmila Csáky, rodená Lašanský]. Tylko jej patriotycznemu usposobieniu zawdzięczamy to, że ten jakże wartościowy skarb trafił do Muzeum Narodowego. O meteoryt bowiem zabiegało także muzeum wiedeńskie, lecz hrabina udostępniła mu kamień jedynie w celu obejrzenia i  sporządzenia opisu. 17 lipca 1838 roku kamień stał się własnością Węgierskiego Muzeum Narodowego. Lottner zaś podarował muzeum wiedeńskiemu ważący 4 łuty [~70 g] fragment, który odkruszył się od kamienia w momencie spadku.

W 1844 roku Józef Sadler mając na uwadze doskonały stan kamienia, jego wielkość i charakterystyczne właściwości nazwał go królem wszystkich europejskich meteorytów*. W istocie wówczas nim był.

Ze względu na swój kształt meteoryt nagy-divinai podobny jest do huby drzewnej; przez jego zaokrągloną powierzchnię biegnie bruzda dzieląca go na dwie równe części. We wspomnianej zaokrąglonej części można wyszczególnić wiele zagłębień na kształt muszli, fragment dolny zaś wolny jest od jakichkolwiek wyżłobień. Czarna skorupa jest niewyraźna, matowa; miejscami gładka, miejscami chropowata. Część właściwa jest koloru popielatoszarego, jaśniejszego lub ciemniejszego – w zależności od miejsca. Występują na niej także brązowe, rdzawe plamy i ciemnoszare drobne kropki w dużych ilościach. Widoczne są również plamy czystego żelaza i siarczanu żelaza. Waga meteorytu wynosi 19 funtów [~10,6 kg].


Opracował – Stanisław Bednarz

______

* Rocznik Towarzystwa Nauk Przyrodniczych Królewskich Węgier (A Királyi Magyar Természettudományi Társulat Évkönyvei) [pod redakcją Török József], I. tom, 35 s.