Divina – meteoryt kamienny
należący do chondrytów oliwinowo-bronzytowych. Spadł 24 lipca 1837 w okolicach
miejscowości Divina na Słowacji.
24 lipca 1837 roku około
godziny 11.30 czasu miejscowego w całkowicie pochmurny dzień nastąpił upadek
pojedynczego kamiennego meteorytu – chondrytu zwyczajnego H5. Meteoryt o masie
10,75 kg wbił się w podłoże na głębokość 70 cm. Jeszcze po trzydziestu minutach
był ciepły. Upadek nastąpił na południowym stoku pasma Javorniki, w okolicach
miasta Divina, w pobliżu powiatowego miasta Żylina. Największy fragment o masie
9,91 kg znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Budapeszcie. Pierwsze opisy
zjawiska upadku i budowy meteorytu powstały w 1840 i 1854 roku.
Pierwszym z nich jest nagy-divinai, który spadł 2 lipca 1837
roku o godzinie 11.30 w komitacie trenczyńskim między pasmami górskimi: Divina
i Budatin. Upadek miał miejsce przy nieco zachmurzonym niebie, towarzyszył mu
odgłos podobny do grzmotu pioruna, a świadkami wszystkiego byli liczni chłopi
pracujący na pobliskim polu.
Jan Lottner, diviński
duchowny, który prawdopodobnie także obserwował wydarzenie, natychmiast
pośpieszył na miejsce upadku, skąd zabrał, jeszcze pół godziny po zajściu
pozostający ciepłym, kamień, by podarować go ziemiance, wdowie, hrabinie
Ludowice Csákyné z domu Lasanszky [słow. vdova grófka Ľudmila Csáky, rodená Lašanský].
Tylko jej patriotycznemu usposobieniu zawdzięczamy to, że ten jakże wartościowy
skarb trafił do Muzeum Narodowego. O meteoryt bowiem zabiegało także muzeum
wiedeńskie, lecz hrabina udostępniła mu kamień jedynie w celu obejrzenia i sporządzenia opisu. 17 lipca 1838 roku kamień
stał się własnością Węgierskiego Muzeum Narodowego. Lottner zaś podarował
muzeum wiedeńskiemu ważący 4 łuty [~70 g] fragment, który odkruszył się od
kamienia w momencie spadku.
W 1844 roku Józef Sadler
mając na uwadze doskonały stan kamienia, jego wielkość i charakterystyczne
właściwości nazwał go królem wszystkich europejskich meteorytów*. W istocie
wówczas nim był.
Ze względu na swój kształt
meteoryt nagy-divinai podobny jest do
huby drzewnej; przez jego zaokrągloną powierzchnię biegnie bruzda dzieląca go
na dwie równe części. We wspomnianej zaokrąglonej części można wyszczególnić
wiele zagłębień na kształt muszli, fragment dolny zaś wolny jest od
jakichkolwiek wyżłobień. Czarna skorupa jest niewyraźna, matowa; miejscami
gładka, miejscami chropowata. Część właściwa jest koloru popielatoszarego,
jaśniejszego lub ciemniejszego – w zależności od miejsca. Występują na niej
także brązowe, rdzawe plamy i ciemnoszare drobne kropki w dużych ilościach.
Widoczne są również plamy czystego żelaza i siarczanu żelaza. Waga meteorytu wynosi
19 funtów [~10,6 kg].
Opracował – Stanisław Bednarz
______
* Rocznik Towarzystwa Nauk
Przyrodniczych Królewskich Węgier (A Királyi Magyar Természettudományi Társulat
Évkönyvei) [pod redakcją Török József], I. tom, 35 s.