Jak szkodliwym jest zanieczyszczenie nanoplastykiem środowiska?
Zanieczyszczenie
plastykami obejmuje także akumulację plastikowych produktów w środowisku, które
szczególnie szkodzi życiu, habitatowi albo ludziom. Plastik, który jest
zanieczyszczeniem, podzielono na mikro-, mezo- i makrocząsteczkowe ze względu
na ich wielkość. Największe zanieczyszczenie plastykiem jest kojarzone z
plastykami będącymi niedrogimi i trwałymi, które prowadzi do wielkiej ilości
[przedmiotów] używanych przez ludzi. Jednakże one powoli się degradują.
Zanieczyszczenie
plastikiem może także uderzyć w lądy, drogi wodne i Wszechocean. Żywe
organizmy, szczególnie zwierząt morskich, mogą być poszkodowane poprzez
uwięzienie w nich, czy wchłoniecie plastykowych śmieci, a także ekspozycję na
szkodliwe chemikalia, co Może doprowadzić do zakłócenia funkcji biologicznych.
Skażenie nanoplastykami
Skażenie
nanoplastykami jest znacznym czynnikiem degradacji środowiska i poniższe
rysunki pozwolą Czytelnikom lepiej je zrozumieć:
1.
Uczeni szacują, że 4-12 mln ton plastyków
zostało wyrzuconych na brzeg w samym tylko 2010 roku. Jest to wystarczająca
ilość by pokryć każdy cal plaż na Ziemi. A oto procentowy udział rocznej
produkcji plastyków, który trafia do Wszechoceanu: szacunek minimalny – 1,5%, w
2010 roku wyprodukowano łącznie 266 mln ton plastyków, szacunek maksymalny –
4,5%, większość z tych plastykowych przedmiotów jest początkowo o dużych
rozmiarach, ale z czasem rozpadają się na drobne części. Światło słoneczne,
siła fizyczna fal, oddziaływanie chemiczne wody morskiej powoduje rozpad
plastykowych przedmiotów na drobne cząstki.
2. Porównanie
wielkości nano- i mikroplastyków[1]
z molekułami wody – H2O, glukozy – C6H12O6,
przeciwciałami, wirusami, bakteriami, czerwonymi ciałkami krwi, grubością
ludzkiego włosa, mustykami i komarami.
Jak widać, mikroplastyki są rozmiarów komórek, zaś nanoplastyki – wirusów i
molekuł glukozy… Tymczasem makroplastyki
mają wielkość komara i więcej.
3. Prądy
oceaniczne krążą nieustannie i roznoszą te plastykowe cząstki na całym świecie.
Uczeni posługują się specjalnymi sieciami w celu oceny rozmieszczenia i rozmiarów
co większych kawałków plastyku. W 2014 roku, jak się ocenia, na powierzchni
Wszechoceanu pływało 5,25 tryliona mierzalnych kawałków plastików o łącznej
masie 270.000 ton. Liczby te rosną wraz z ilością plastików wrzucanych w wody
Wszechoceanu. Jeden z pomiarów małych cząstek plastyków o rozmiarach 62 μm – 1
mm ukazał ich ilość – 2080 cząstek na 1 m³ morskiej wody u wybrzeży Północnego
Pacyfiku.
4. Cząstki
plastyków o rozmiarach <62 μm są bardzo trudne do zmierzenia, bowiem ich
rozmiary umożliwiają im przeniknięcie przez bariery ochronne organizmów do ich
krwi i mózgu. Około 75% cząstek plastyku mają postać włókien. Udział
poszczególnych frakcji cząstek plastykowych: makroplastyki 1-5 mm – 14,9%;
mikroplastiki 500 μm – 1 mm – 21,5%; mikroplastiki 62-100 μm – 5,9% oraz
mikroplastiki 100-500 μm – 57,7%.
5.
Rozmieszczenie plastyków w wodach Wszechoceanu
ze względu na: ilość w sztukach/km² oraz masę w g/km².
6. 99% -
tak naprawdę to nie wiemy, gdzie podziewa się i co się dzieje z 99% wszystkich
plastyków wrzucanych w wody Wszechoceanu. Uczeni podejrzewają, że miliony ton
plastyków znajdują się na dnie morza albo sfragmentowanych na małe – trudne do
wykrycia i potencjalnie niebezpieczne – cząstki w toni wodnej.
7.
Tylko 46% plastyków unosi się na powierzchni i
jako takie mogą być wyłowione z wody. Jak dotąd wielu uczonych nie wie, jak
plastykowe cząstki akumulują się w środowisku naturalnym, ale są przekonani, że
plastyki nie są dlań dobre. Jak bardzo są one niebezpieczne? Nanoplastyki z
wody morskiej przenikają do organizmów alg i wodorostów, fito- i zooplanktonu i
żywiących się nimi drapieżników. Pewne organizmy są poszkodowane przez plastyki
bardziej, niż inne. Plastiki nie uderzają w larwy ostryg, kiedy cierpią na tym
większe organizmy wodne. Naukowcy wciąż nie wiedzą tego, dlaczego nanoplastiki
mogą mieć tak różne efekty działania w wodach oceanów. Zagrożenie ze strony
nanoplastików wynika nie z ich toksyczności, ale z ich fizycznej obecności w
organizmie. Ta obecność przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu organizmów, a to
dlatego, że większość organizmów nie jest w stanie strawić lub sfragmentować
plastyków, które kończą swą drogę w ich systemach wbudowując się w nie w
procesie zwanym bioakumulacją. Mniejsze fragmenty mogą być łatwiej
zaabsorbowane (i nawet przebić się przez barierę krew-mózg ryb, jak wykazały to
ostatnie badania).
8. Co
możemy zrobić?
·
Rozwijać produkcję biodegradalnych plastyków;
·
recyklingować więcej plastyku;
·
produkować bardziej stabilne włókna plastykowe;
·
oczyścić wody Wszechoceanu;
·
redukować użycie plastyków.
Bardzo często
się sugeruje, że cząstki plastyku mające <100 nm[2] średnicy definiowane
wcześniej jako nanomateriały (tutaj określone jako nanoplastiki) mogą być
emitowane do i formowane w środowisku wodnym. Nanoplasyki są najmniej poznanymi
morskimi śmieciami i potencjalnie są one jeszcze bardziej niebezpieczne.
Źródła:
Przekład z
angielskiego – ©R.K.F. Leśniakiewicz
CDN.