piątek, 18 maja 2018

Etna




Raz już co nieco wspominałem o Etnie przy okazji św. Agaty w lutym. Dziś pora na dogłębne przyjrzenie się temu największemu wulkanowi w Europie.

Jest okazja bo - Mój Kalendarz: 35 lat temu 14 maja 1983 miała miejsce silna erupcja tego wulkanu. Etna jest to najwyższy i największy w Europie czynny wulkan położony na Sycylii. Zajmuje powierzchnię 1250 km². Wysokość to ok. 3340 m n.p.m. (wartość ta ulega zmianom). Znajduje się nad strefą subdukcji Euroazjatyckiej i Afrykańskiej Płyty Tektonicznej.



Pierwsze erupcje wulkanu miały miejsce u jego obecnych podstaw, gdzie wykryto obecność jednej ze skał bazaltowych – toleitu. Skały te powstały w wyniku podwodnych erupcji szczelinowych około 500 000 lat temu. Wulkan, jaki można zaobserwować obecnie, zaczął formować się ok. 20–15 tys. lat temu. Wulkan zbudowany jest głównie z trachitów i bazaltów.

Etna ma cztery główne kratery: Na zboczach Etny można znaleźć ponad 270 nieaktywnych już kraterów bocznych. Pierwsze wzmianki o erupcjach pochodzą z około 1500 roku p.n.e.; szacuje się, że od tamtego czasu do dziś miało miejsce ponad 200 erupcji. Za najpotężniejszą uważa się erupcję w 1669 roku, w trakcie której wulkan wyrzucił lawy - około 37 km². Pokonała ok. 16 km, niszcząc po drodze kilka wsi. Ostatecznie dotarła do morza oraz miasta Katania, częściowo je niszcząc. Podczas tej erupcji próbowano zmienić bieg płynącej lawy poprzez wykopanie rowu. Z tym wybuchem związane są legendy o św. Agacie jakoby welonem zatrzymała lawę.








Od tego roku zanotowano 90 erupcji łagodniejszych z czego ostatnie poważniejsze to 1951, 1964, 1971, 1977, 1983, 1987, 1993, 2001, 2006, 2008 rok. Przez cały czas można obserwować jego aktywność w postaci wydobywających się gazów i par. Na zboczach znajduje się blisko 200 jaskiń i wąwozów. Łączna liczba gatunków roślin wynosi około 430, z czego 35 gatunków endemicznych dla Sycylii i Włoch oraz 12 dla obszaru Etny. Występowanie roślinności wokół wulkanu zależne jest głównie od wysokości. Obszary do 1000 metrów n.p.m. zdominowane przez roślinność rozpowszechnioną przez człowieka. W strefie 1000-1450 m n.p.m. można spotkać takie gatunki roślin jak: endemiczna brzoza, sosna czarna, osika, kasztan jadalny, dąb ostrolistny. Od 1450 do 2250 jest to pas lasów bukowych. Pojedyncze drzewa można spotkać nawet na 2400 m n.p.m., obecność buków na tej wysokości i szerokości geograficznej jest wyjątkowa dla Europy. Od 2200 murawy górskie, powyżej 3000 m n.p.m. dominuje tzw. pustynia wulkaniczna.

Etna odgrywa ważną rolę dla turystyki . Zimą zaśnieżony szczyt i zbocza przyciągają narciarzy, jednym z kurortów narciarskich jest Piano Provenzana z 5 wyciągami. Z uwagi na żyzną glebę niższe zbocza wulkanu Etna wykorzystywane są do uprawy winorośli, pomarańczy czy oliwek W 2013 roku wulkan został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Opracował - Stanisław Bednarz
Zdjęcia - Stanisław Bednarz, Internet