Stanisław Bednarz
Osobliwy pochód pancerników USA dookoła świata
Z historii
marynistyki - pancerniki przeżywały swoje 5 minut na początku XX wieku. W II
wojnie światowej były już przestarzałe i spychane do roli baterii przeciwlotniczych
oraz eskorty konwojów. Ale wtedy w 1909 były synonimem potęgi 22 lutego 1909
zakończyły wielki spektakularny pokaz swej siły, czyli rejs dookoła świata.
U schyłku
prezydentury Theodore Roosevelt
wysłał szesnaście pancerników wraz z eskortą w podróż dookoła świata. Podróż
trwała od 16 grudnia 1907 r. do 22 lutego 1909 r. Na początku rejsu kadłuby
były pomalowane prawie w całości na biało.
Wielka Biała Flota…
…przepłynęła ponad
43.000 mil (69.200 km). Rejs miał przesłanie dla świata, że marynarka
amerykańska jest zdolna do operowania globalnego. Kanał Panamski nie był
jeszcze ukończony i flota musiała przepłynąć przez Cieśninę Magellana. Okręty
płynęły według kompasu i poruszały się zgodnie z zaplanowanym rozkładem. W
każdym kolejnym porcie mieszkańcy tysiącami wychodzili oglądać i witać formację.
Gdy flota dotarła do Jokohamy Japończycy niby wrogowie wylegli na plaże
dziesiątkami tysięcy.
Czternastomiesięczna
podróż była wielkim testem dla amerykańskiej floty. Formacja była obsadzona
przez 14 tys. marynarzy. Flota była wizualnie imponująca, ale przestarzała. W
tym czasie w służbie brytyjskiej znajdowało się już kilka nowej generacji
pancerników tzw. drednotów, ale
najnowszy amerykański USS South Carolina nie był jeszcze
zwodowany. To pancerniki z lat 1900-1903 wzięły udział w tym pochodzie. Dwa najstarsze
USS Kearsarge
i USS Kentucky pochodziły z XIX wieku i były już nieprzystające do
ówczesnego pola walki.
Obierając USS Connecticut
jako jednostkę flagową, formacja pod dowództwem kontradmirała Robleya D. Evansa wypłynęła z Hampton
Road 16 grudnia 1907. Udała się przez Trynidad, Rio de Janeiro, Punta Arenas,
Callao, Zatokę Magdaleny, Meksyk do San Francisco. Do tego ostatniego portu
okręty dotarły 6 maja 1908.
W San Francisco
kontradmirał Charles S. Sperry
przejął dowództwo po chorym poprzedniku. 7 lipca 1908 Flota Atlantyku opuściła
port i udała się do Honolulu, a później do Auckland w Nowej Zelandii, Sydney i
Melbourne w Australii. Następnie okręty odwiedziły Manilę na Filipinach,
Jokohamę w Japonii, Colombo na Cejlonie.
3 stycznia 1909
jednostki dotarły do Suezu w Egipcie. Wtedy dotarła do floty wiadomość o
strasznym trzęsieniu ziemi na Sycylii. W geście przyjaźni zaoferowano
poszkodowanym Włochom pomoc. USS Connecticut, Illinois, Culgoa
i Yankton
udały się do Messyny. Załoga pancernika Illinois wydobyła z ruin ciało
amerykańskiego konsula i jego żony.
9 stycznia 1909, po
opuszczeniu Messyny, flota zatrzymała się w Neapolu. Później odwiedziła
Gibraltar i 22 lutego 1909, dotarła do Hampton Road. Tam prezydent Roosevelt
uroczyście powitał ją.
Moje 3 grosze
Bardzo ciekawy
epizod. Przypomina mi wakacje 1986 roku, kiedy to na Bałtyk wpłynęła
amerykańska grupa uderzeniowa pancernika USS Iowa w tym krążownik
przeciwlotniczy USS Fort Ticonderoga i 10 jednostek asysty. Miałem okazję zobaczyć Iowę
jak płynął do Rønne na Bornholmie i potem jak szedł przez Cieśniny Duńskie z Århus
do Oslo. To było coś niesamowitego - stalowa góra najeżona lufami dział - 9 x
406 mm. W czasie remontu w 1984 zdjęto mu baterie oerlikonów i boforsów (20 i 40
mm) oraz 127-ek, ale za to dano 32 BGM-109 Tomahawki z czego 4 z
głowicami jądrowymi i 4 wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych RGM-84
Harpoon oraz plot. Terrier. Poza tym okręty te miały
współpracować z innymi jednostkami w ramach programów SDI/NMD. NB, od tych
okrętów większe były tylko japońskie Yamato i Musashi, które były
uzbrojone m.in. w działa 9 x 460 mm i o zasięgu 40 km.
USS Iowa w na wodach duńskich w okolicy Aarhus
USS Iowa - widok ogólny od strony dziobu
Poza USS Iowa
był jeszcze w służbie USS Missouri oraz USS New
Yersey a ich zadaniem było artyleryjskie wsparcie desantów piechoty
morskiej, konwojowanie statków w Cieśninie Ormuz i ochrona grup uderzeniowych
lotniskowców. Od 2012 roku są to okręty-muzea i to był koniec pancerników na
wodach Wszechoceanu.