Stanisław Bednarz
Dnia 28 czerwca 1904 -
635 osób zginęło w wyniku zatonięcia duńskiego parowca SS Norge po zderzeniu się ze
skałą Rockall na północnym Atlantyku. Jest 20 pod względem wielkości. Także
wrak statku pasażerskiego TSS Athenia spoczywa 200 metrów pod wodą
przy Rockall. Parowiec został ostrzelany 3 września 1939 roku przez niemiecką
marynarkę, kilka godzin po tym, gdy Wielka Brytania wypowiedziała wojnę.
Przyjrzyjmy się tej
zadziwiającej skale Rockall – mała, niezamieszkana, skalista wysepka o średnicy
ok. 30 m i wysokości 22 m, (współrzędne geograficzne N 57°35′ - W 013°41′).
Leży 424 km na północny zachód od Donegal w Irlandii. Wysepka ta jest
pozostałością dawnego wulkanu – jego granitowego perealkalinowego rdzenia
(czyli tzw. ryolit wylewny). Jest najwyższym punktem rozległego wyniesienia
Atlantyku, znanego jako Rockall Bank: głębokość morza wynosi ok. 200 m. Jest
bardzo trudno dostępna ze względu na strome ściany i fakt, że zawsze rozbijają
się o nią fale.
Przez wiele wieków
wysepka stanowiła w nocy i we mgle poważne zagrożenie dla statków między
Szkocją a portami amerykańskimi. Pierwszego zanotowanego lądowania na skale
Rockall dokonał 8 września 1811 r. porucznik Basil Hall z angielskiego okrętu HMS Endemyion. Przez wiele
lat wyspa jest terytorium spornym pomiędzy Irlandią, Islandią, Wyspami Owczymi
i Wielką Brytanią. Należy obecnie do Wielkiej Brytanii. W 1955 r. oddział desantowy
brytyjskiej marynarki wojennej dokonał drugiego znanego lądowania na wysepce,
anektując Rockall. Latem tego samego roku ekipa specjalistów, desantujących się
na wysepkę ze śmigłowca, zainstalowała na niej automatyczną latarnię świetlną.
Wody wokół Rockall są
bogate w zasoby ryb, w tym dorsza. ONZ w 2011 roku miał rozsądzić spór do kogo
ma przynależeć ta skała, jednak decyzja nie została podjęta. Dotarcie na
Rockall nie należy do najłatwiejszych. Do tego strome brzegi pokrywa ptasie
guano, co czyni ją wyjątkowo śmierdzącą.
Wróćmy do katastrofy
SS Norge.
22 czerwca 1904 roku opuścił Kopenhagę. Po przyjęciu norweskich emigrantów w
Oslo statek skierował kurs do Nowego Jorku. Wśród pasażerów było 296 Norwegów,
236 Rosjan, 79 Duńczyków, 68 Szwedów i 15 Finów. 28 czerwca osiadł na
mieliźnie, niedaleko Rockall, przy mglistej pogodzie. Kolizja ze skałą wyrwała
dziury w kadłubie statku. Tylko pięć łodzi wypuszczono z ośmiu na pokładzie. Norge
zatonął dwanaście minut po zderzeniu.
Pierwszych ocalonych,
którzy zostali uratowani, grupa 26, znalazł trawler SS Grimsby Sylvia. 32
kolejne zostały odebrane przez brytyjski parowiec SS Cervonax, a 70, w tym
kapitan Gundal, przez niemiecki
parowiec SS Energie. Niektórzy ze 160 ocalałych spędzili do ośmiu dni w
łodziach ratunkowych przed uratowaniem.
Moje 3 grosze
Podobnie
paskudną – a nawet jeszcze paskudniejszą sławą – cieszy się piaszczysta łacha
zwana Sable Island, znajdująca się na Atlantyku na N 43°57′ - W 059°54′57″. piaszczysta wyspa na
Oceanie Atlantyckim, 180 km na południowy wschód od kanadyjskiego półwyspu Nowa
Szkocja. Odkryta dla Europejczyków przez João
Álvaresa Fagundesa na przełomie 1520 i 1521. Pierwszymi jej europejskimi
mieszkańcami stała się załoga obsługująca latarnię morską postawioną przez
Brytyjczyków w latach 90. XVIII wieku.
Rozmiary
wyspy można podać jedynie w przybliżeniu (ok. 50 km długości i ponad 3 km
szerokości), gdyż wskutek erozji i nanoszenia piasku wyspa stale zmienia swój
kształt i wielkość. W ciągu 200 lat „przewędrowała” ponad 16 km.
Wyspa ta,
nie bez racji, nazywana jest cmentarzyskiem Północnego Atlantyku, bowiem na jej
zdradliwych mieliznach osiadło kilkaset statków. I to nawet w czasach kiedy
statki mają radar i nawigację satelitarną! – na co zwracam uwagę Autora.
I jeszcze
jedno – Rockall I. leży w odległości 184 mn na zachód od innej – jeszcze bardziej
tajemniczej wyspy – St. Kildy. Znana jest ona z wielu fenomenów PSI, na które
zwrócono uwagę dawno temu. Poza tym, w tych wodach miała ponoć przed
tysiącleciami pogrążyć się legendarna Atlantyda.
Ale to
już temat z innej ballady.