niedziela, 28 czerwca 2020

Tajemnice Rockall Island




Stanisław Bednarz


Dnia 28 czerwca 1904 - 635 osób zginęło w wyniku zatonięcia duńskiego parowca SS Norge po zderzeniu się ze skałą Rockall na północnym Atlantyku. Jest 20 pod względem wielkości. Także wrak statku pasażerskiego TSS Athenia spoczywa 200 metrów pod wodą przy Rockall. Parowiec został ostrzelany 3 września 1939 roku przez niemiecką marynarkę, kilka godzin po tym, gdy Wielka Brytania wypowiedziała wojnę.

Przyjrzyjmy się tej zadziwiającej skale Rockall – mała, niezamieszkana, skalista wysepka o średnicy ok. 30 m i wysokości 22 m, (współrzędne geograficzne N 57°35′ - W 013°41′). Leży 424 km na północny zachód od Donegal w Irlandii. Wysepka ta jest pozostałością dawnego wulkanu – jego granitowego perealkalinowego rdzenia (czyli tzw. ryolit wylewny). Jest najwyższym punktem rozległego wyniesienia Atlantyku, znanego jako Rockall Bank: głębokość morza wynosi ok. 200 m. Jest bardzo trudno dostępna ze względu na strome ściany i fakt, że zawsze rozbijają się o nią fale.






Przez wiele wieków wysepka stanowiła w nocy i we mgle poważne zagrożenie dla statków między Szkocją a portami amerykańskimi. Pierwszego zanotowanego lądowania na skale Rockall dokonał 8 września 1811 r. porucznik Basil Hall z angielskiego okrętu HMS Endemyion. Przez wiele lat wyspa jest terytorium spornym pomiędzy Irlandią, Islandią, Wyspami Owczymi i Wielką Brytanią. Należy obecnie do Wielkiej Brytanii. W 1955 r. oddział desantowy brytyjskiej marynarki wojennej dokonał drugiego znanego lądowania na wysepce, anektując Rockall. Latem tego samego roku ekipa specjalistów, desantujących się na wysepkę ze śmigłowca, zainstalowała na niej automatyczną latarnię świetlną.

Wody wokół Rockall są bogate w zasoby ryb, w tym dorsza. ONZ w 2011 roku miał rozsądzić spór do kogo ma przynależeć ta skała, jednak decyzja nie została podjęta. Dotarcie na Rockall nie należy do najłatwiejszych. Do tego strome brzegi pokrywa ptasie guano, co czyni ją wyjątkowo śmierdzącą.

Wróćmy do katastrofy SS Norge. 22 czerwca 1904 roku opuścił Kopenhagę. Po przyjęciu norweskich emigrantów w Oslo statek skierował kurs do Nowego Jorku. Wśród pasażerów było 296 Norwegów, 236 Rosjan, 79 Duńczyków, 68 Szwedów i 15 Finów. 28 czerwca osiadł na mieliźnie, niedaleko Rockall, przy mglistej pogodzie. Kolizja ze skałą wyrwała dziury w kadłubie statku. Tylko pięć łodzi wypuszczono z ośmiu na pokładzie. Norge zatonął dwanaście minut po zderzeniu.

Pierwszych ocalonych, którzy zostali uratowani, grupa 26, znalazł trawler SS Grimsby Sylvia. 32 kolejne zostały odebrane przez brytyjski parowiec SS Cervonax, a 70, w tym kapitan Gundal, przez niemiecki parowiec SS Energie. Niektórzy ze 160 ocalałych spędzili do ośmiu dni w łodziach ratunkowych przed uratowaniem.








Moje 3 grosze


Podobnie paskudną – a nawet jeszcze paskudniejszą sławą – cieszy się piaszczysta łacha zwana Sable Island, znajdująca się na Atlantyku na N 43°57 - W 059°5457. piaszczysta wyspa na Oceanie Atlantyckim, 180 km na południowy wschód od kanadyjskiego półwyspu Nowa Szkocja. Odkryta dla Europejczyków przez João Álvaresa Fagundesa na przełomie 1520 i 1521. Pierwszymi jej europejskimi mieszkańcami stała się załoga obsługująca latarnię morską postawioną przez Brytyjczyków w latach 90. XVIII wieku.

Rozmiary wyspy można podać jedynie w przybliżeniu (ok. 50 km długości i ponad 3 km szerokości), gdyż wskutek erozji i nanoszenia piasku wyspa stale zmienia swój kształt i wielkość. W ciągu 200 lat „przewędrowała” ponad 16 km.

Wyspa ta, nie bez racji, nazywana jest cmentarzyskiem Północnego Atlantyku, bowiem na jej zdradliwych mieliznach osiadło kilkaset statków. I to nawet w czasach kiedy statki mają radar i nawigację satelitarną! – na co zwracam uwagę Autora.

I jeszcze jedno – Rockall I. leży w odległości 184 mn na zachód od innej – jeszcze bardziej tajemniczej wyspy – St. Kildy. Znana jest ona z wielu fenomenów PSI, na które zwrócono uwagę dawno temu. Poza tym, w tych wodach miała ponoć przed tysiącleciami pogrążyć się legendarna Atlantyda.


Ale to już temat z innej ballady.