Claire Groden
Plastyk
infiltruje ekosystem Wszechoceanu – od planktonu do wielorybów.
W wodach
Wszechoceanu znajduje się 5,25 trylionów (5.250.000.000.000.000.000) fragmentów
plastykowego śmiecia, a każdego roku przybywa 8.000.000 ton śmieci z mas
plastycznych do tej liczby. To jest ekwiwalent zawartości jednej miejskiej
śmieciarki wyrzuconej na plażę i wyrzucany co każdą minutę. (!!!) Sądząc, że
Wszechocean przyjmie to wszystko do swego brzucha, poziom „uplastykowienia”
Wszechoceanu zaczął się zbliżać do krytycznego punktu: zgodnie z nowym raportem
organizacji Ocean Conservancy – partnera McKinsley Center for Business and
Environment – do roku 2025 Ocean Światowy będzie zawierał 1 tonę plastyków na
każde 3 tony ryb.
Wszystkie te
pływające plastykowe śmieci – od mikronowych do wielkich sześciopaków – nie
tylko zakłócają morski ekosystem, ale także zatruwają globalne zasoby
żywnościowe.
- To już sięgnęło
kryzysowych proporcji – mówi Andreas Merkl z Ocean Conservancy – plastyki rozpadają
się na plastykowe cząstki, które tak jak plankton jest zjadany przez wszystkie
stworzenia – od planktonu do wielorybów. Plastyki działają tak jak
brudne, trujące gąbki w oceanie, i kiedy zwierzęta je jedzą, to mogą je równie
dobrze zatruć, bo działają jak trujące tabletki.
Najnowszy raport
wzywa do wprowadzenia systemów kontrolnych w najbardziej rozwiniętych krajach,
które są najbardziej odpowiedzialne za zanieczyszczenia plastykiem wód
oceanicznych. Chiny, Indonezja, Filipiny, Tajlandia i Wietnam mają co najmniej
połowę udziału w tym zanieczyszczaniu, bowiem zaśmiecenie jest tam warunkowane
szybkim rozwojem gospodarczym.
- Możemy się
skoncentrować na miejscach, w których plastyki są wrzucane do Wszechoceanu – mówi Merkl – pięć krajów może
rozwiązać połowę problemu.
Średnio około
40% śmieci w tych krajach jest zbieranych i przerabianych. Ale to nie te
niezebrane śmieci pływające dookoła stanowi ¾ problemu, bowiem to właśnie ta ¼
oceanicznego plastyku pochodzi z tej pozbieranej ilości. I nawet jeżeli
śmieciowe kompanie zbiorą śmieci z lądów, to ubogie możliwości ich utylizowania
spowodują, że te śmieci i tak wylądują w końcu w wodach oceanicznych.
Ale jak mogą te
kraje powstrzymać potok śmieci do oceanu, który płynie ze zbyt wielu źródeł?
Raport Ocean Conservancy sugeruje pięć takich „tam”:
·
służby zbierające śmieci i odpady
plastikowe,
·
zamknięcie punktów wycieku bez
systemu zbierania odpadów mas plastycznych,
·
gazyfikacja i
·
spopielanie plastyków oraz
·
recykling tychże.
Zbieranie i
gromadzenie plastyków w interesujących nas krajach wynosi jakieś 40% - z czego
większość kończy jako śmieci. Tak zatem poprzez rozrost systemów zbierania i
zamykania miejsc wycieku plastyków w wody Wszechoceanu, zmniejszy się o 50%
jego zanieczyszczenie do roku 2020.
Nie jest to właśnie
tylko marzenie ekologów. Koncerny Coca-Cola i Dow Chemical wraz z kilkoma
innymi wielonarodowymi kompaniami – o których powiemy później – połączyły swe
siły z Ocean Conservancy w walce z zanieczyszczeniem Wszechoceanu. Dyrektor z
Dow Packaging and Speciality Plastics powiedział na konferencji prasowej:
- Połączyliśmy się w
celu prowadzenia walki o przyszły Wszechocean wolny od plastyków. Nasze
kompanie nie będą produkować plastyków z intencją skończenia z
zanieczyszczaniem oceanu i potwierdzamy, że główna rolę musi wziąć na siebie
przemysł w celu całkowitego wyeliminowania plastyku z oceanu do 2035 roku.
Merkl wyraził
się, że kraje, które nie mogą prowadzić recyklingu nie mają wyjścia. Tylko 20%
z plastykowych śmieci jest warte recyklingu: reszta musi być wysłana na
składowiska odpadów sanitarnych albo do zakładów energetycznych jako opał.
- Musicie się skoncentrować
na podstawowym postępowaniu ze śmieciami – mówi on. I
dopóki nie zostanie wybudowana odpowiednia infrastruktura służąca temu celowi,
te kraje nie będą przyjazne dla środowiska.
Opis do mapki PLASTYKOWA ŚMIECIOGRAFIA:
1.
Oczyszczenie plam jest
trudne ze względu na rozmiary tych plam oraz dlatego, że obszary o wysokiej
koncentracji wciąż się zmieniają i wszelkie operacje zmierzające do ich
zebrania są trudne i żaden kraj nie weźmie odpowiedzialności za nie.
2.
Aktualnie znamy pięć
wirów oceanicznych. Powstają one, kiedy prądy oceaniczne spotykają się ze sobą
i tworzy się system wirów. Większość śmieci w oceanach jest tam ściągnięta i
wiruje unoszona prądami.
3.
Plamy te składają się z
pelagicznego plastyku z plastykowych worków, butelek na wodę, zakrętek i
styropianu. Plastyki nie ulegają
biodegradacji!!! Słońce rozdrabnia je na coraz to mniejsze cząstki w
procesie fotodegradacji/fotofragmentacji co powoduje trudności w ocenie
oceanicznych plam śmieci odkąd fragmenty plastyków nie są widoczne z satelitów
i samolotów.
4.
Nartniki (Halobates sericeus) składaja swe jaja na
piórach ptaków, pumeksie, muszlach, na innych owadach, a te jaja są ważne dla
morskiego łańcucha pokarmowego. Akumulacja mikrocząstek plastykowych zmusza je
do zmiany swych nawyków żywieniowych i składają one jaja na dryfujących
plastykach, które wynoszą je poza ich naturalny ekosystem.
5.
Plastykowe śmieci
koncentrują się do głębokości 10 m kolumny wodnej. Potem 70% z nich tonie i
opada na dno Wszechoceanu.
6.
Plastykowe śmieci o
wielkości od sieci rybackiej do mikrocząstek znajdowane są w papierze ściernym.
Śmieciowiska ze wschodnich wybrzeży Azji po roku czy mniej trafiają do
pacyficznych wirów, gdzie wraz ze śmieciami z Ameryki północnej kręcą się w
kółko przez 6 lat.
7.
90% śmieci wirujących z
prądami we Wszechoceanie jest zrobionych z plastyku. Mniej niż 5% z nich
podlega recyklingowi.
8.
Te plamy śmieci zawierają
także związki chemiczne i inne toksyny. Plastyki mogą absorbować organiczne
zanieczyszczenia z wody morskiej. Ryby i ptaki zjadają te plastyki, które
rozpadły się na drobne fragmenty, które potem zjadają ludzie.
9.
Północnopacyficzne wiry –
subtropikalna strefa konwergencji. Wirujący prąd oceaniczny
Północnopacyficznych Wirów zbiera zanieczyszczenia morskie i powoli ściąga je
do ich centrów, gdzie się akumulują.
10. Oceniany czas dekompozycji różnych obiektów antropogenicznych:
a.
Kartonowe pudełka – 2
miesiące
b.
Niedopałki papierosów
(filtry) – 1-5 lat
c.
Torebki plastykowe –
10-20 lat
d.
Kubki styropianowe – 50
lat
e.
Boje styropianowe – 50
lat
f.
Puszki po konserwach – 50
lat
g.
Puszki z aluminium – 200
lat
h.
Plastykowe opakowanie do
sześciopaków – 400 lat
i.
Butelki plastykowe – 450
lat
j.
Żyłka rybacka – 600 lat
k.
Butelka szklana – nie
wiadomo.
11. 10% z corocznej światowej produkcji mas plastycznych wynoszącej
200 mld lb/~100 mld kg zostaje wrzuconych w wody Wszechoceanu.
12. Wielkość plastykowej plamy nie jest znana, ale ocenia się, że ma
ona wielkość od 0,41% do 8,1% powierzchni Pacyfiku. Większość uczonych oceania,
że jest ona dwukrotnie większa od Teksasu!
13. Typowy wycieczkowiec dla 3000 pasażerów produkuje ok. 8 ton
stałych śmieci na tydzień, z czego większość ląduje w oceanie.
14. Ocenia się, że ok. 80% wszystkich plastikowych śmieci w plamach
na Wszechoceanie dostało się tam z lądowych cieków wodnych (rzeki i pomocnicze
systemy wodne opróżnione w morzu) zaś pozostałe 20% pochodzi ze statków i
źródeł oceanicznych (wycieczkowce, statki rybackie).
15. W wielu badanych akwenach koncentracja plastyków była 7-krotnie
wyższa niż zoo- i fitoplanktonu (alg).
Zdjęcia:
Getty Images, AP
Przekład z j. angielskiego - © Robert K.
Leśniakiewicz