piątek, 22 grudnia 2017

Czarna data



Dzień przesilenia zimowego był przez niektóre ludy nazywany czarną datą. Wieść niesie, że właśnie tego dnia urodził się Josif Wissarionowicz Dżugaszwili – Stalin, jeden z największych tyranów XX wieku.


Mój kalendarz - 21 grudnia przesilenie zimowe było o godzinie o 17:28 czasu polskiego. Jest to zarazem najkrótszy dzień w roku. Właśnie wtedy słońce na naszej kopule nieba osiąga najdalszy południowy punkt w roku. Słońce i wstąpi w znak Koziorożca, tym samym witamy astronomiczną zimę.  

Jeśli dziś znajdziemy się na wybrzeżu, w okolicach Władysławowa, dzień będzie trwał 7 godzin i 15 minut, w Warszawie 7 godzin i 42 minuty, a Krakowie 8 godzin i 4 minuty. Najdłużej widno będzie na krańcach południowych naszego kraju – np. Zakopanem 8 godzin i 9 minut. Tym samym różnica w długości dnia między północą a południem Polski wyniesie aż 54 minuty. Ale już w Sztokholmie długość dnia to tylko 6 h 5 min., w Helsinkach 5 h 40 min., w Reykjaviku 4 h 7 minut, ale w Rzymie 9 godzin 7 minut.





Najstarsi ludzie na Ziemi wiedzieli, że długość dnia i położenie wschodu oraz zachodu słońca zmieniają się w sposób regularny. Zbudowali w tym celu zabytki takie jak Stonehenge w Anglii i inne budowle w szczeliny których słońce zaglądało w dniu przesilenia. Ponieważ Ziemia jest pochylona pod kątem 23°27’, to w grudniu półkula północnej pochyla się najbardziej od naszej gwiazdy. W dniu przesilenia zimowego słońce pozostaje za linią horyzontu w każdym miejscu za kołem podbiegunowym północnym. Warto jednak wspomnieć, że dzień przesilenia zimowego wcale nie oznacza, że słońce wzejdzie najpóźniej, a zajdzie najwcześniej. Najwcześniejszy zachód słońca – ma miejsce przed grudniowym przesileniem już 13 grudnia, z kolei najpóźniejszy wschód po przesileniu - 25 grudnia.


W krajach północy powolny powrót Słońca czczono od dawien dawna, do dziś ostał się jako dzień św. Łucji. Przed wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego 1582 najkrótszy dzień w roku wypadał 13 grudnia stąd ta św. Łucja. Przysłowie mówi bowiem że święta Łuca dnia przyrzuca – przyrzucała ale w kalendarzu juliańskim. Dni od 21do 24 grudnia to tylko sekundowe wydłużenie. Ale już 25 grudnia będzie o 1 minutę dzień dłuższy na tzw. kurze postąpienie a w Nowy Rok na barani skok 7 minut. Skąd się wzięło to kurze postąpienie. Na Wawelu jest wieża przy wschodnim narożniku zwana z racji wyglądu kurzą stopką. Dzień po przesileniu zimowym promień słońca padał na herb królestwa na ścianie. Dworzanie mówili że dnia przybyło na kurzą stopkę.


Opracował – Stanisław Bednarz