Zasolenie Bałtyku w ‰
Stanisław Bednarz
Jutro (22.III) Dzień
Bałtyku. Warto by znać problematykę tego morza jakie by ono nie było.
Jestem zmuszony ze
względu na objętość podzielić tematykę na dwa posty. Dziś historia powstania
Bałtyku, ukształtowanie, a jutro reszta. Utworzył się około 12 tysięcy lat temu
z wód topniejącego lodowca jako zastoisko polodowcowe. Fauna i flora wód tego
Jeziora Lodowcowego były bardzo ubogie, składały się z gatunków słodkowodnych.
Około 10 tysięcy
lat temu został przełamany pomost lądowy i rzeka wód bałtyckich ruszyła na
zachód, aż do wyrównania poziomu z oceanem i zaczęła napływać słona woda
oceaniczna. Jezioro przekształcało się w zbiornik morski, który nazwano Morzem
Yoldiowym od małża Yoldia arctica.
Przypuszcza się, że w okresie tym istniało jeszcze połączenie z Morzem Białym i
tą drogą napływały do ówczesnego morza gatunki arktyczne.
Około 9 tysięcy lat
temu lodowiec niemal całkowicie stopniał i uwolniony od ogromnego ciężaru ląd
obecnej Skandynawii zaczął się podnosić. W efekcie nastąpiło odcięcie Bałtyku
od wód oceanicznych i przekształcenie w ogromne wysłodzone jezioro, zasilane
wodami rzek z resztek lodowca. Zasiedliła je typowa fauna słodkowodna, gatunki
morskie wyginęły. Szczególnie licznie występował ślimak przytulik – Ancylus fluviatilis, od którego nazwano
powstały zbiornik Jeziorem Ancylusowym. Jako ciekawostkę podam że ślimak Ancylus fluviatlis (przytulik strumieniowy
) występuje u nas w Skawie!
Wskutek
podniesienia się poziomu oceanu, około 7 tysięcy lat temu, nastąpiło połączenie
Jeziora Ancylusowego z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie. Wraz z wodami
oceanicznymi dostała się tu fauna i flora borealna, występująca w Bałtyku do
dziś. Dominującym gatunkiem był ślimak pobrzeżek - Littorina littorea.
3 tys. lat temu
nastąpiło ponowne podniesienie się dna w Cieśninach Duńskich. Spowodowało to słabszy
dopływ wód oceanicznych i obniżenie zasolenia Bałtyku. Powstało typowe morze
słonawe, jakie znamy dzisiaj. Morze Mya – obecne stadium rozwoju Morza
Bałtyckiego. Nazwa pochodzi od małża Mya
arenaria.
Głębokość Bałtyku (w głębarkach - 1 sążeń = 1,83 m)
Ponieważ blok skandynawski
nadal się podnosi, znów zmieni się w czasie geologicznym w jezioro słodkie.
Średnia głębokość Bałtyku wynosi 52,3 m maksymalna – 459 m (Głębia Landsort),
między Gotlandią a Łotwą znajduje się Głębia Gotlandzka o głębokości 250 m.
Głębia położona najbliżej Polski – Głębia Gdańska – liczy 118 m. Oprócz głębi
charakterystyczną cechą jest występowanie płycizn, zwanych ławicami. Zbudowane
są one przeważnie z materiału piaszczysto-żwirowego i kamienistego, będącego
pozostałością dawnych moren Licząc od zachodu, są to ławice: Arkońska, Orla,
Odrzańska, Słupska, Środkowa i Hoburg.
Moje 3 grosze
Tak nawiasem, to
dlatego właśnie niemieccy podwodniacy bardzo nie lubili Bałtyku nazywając go „płytkim
talerzem z kluskami”, gdzie kluskami były wyspy.
Poza tym trzeba
nadmienić, że być może Bałtyk Zachodni ukształtował się pod wpływem czynnika
kosmicznego – obstrzału meteorytowego, który mógł mieć miejsce już po upadku na
Ziemię meteorów towarzyszących asteroidzie Cichxulub, jakieś 64,8 MA temu. Pisałem
już o tym na stronie - https://wszechocean.blogspot.com/2017/05/tajemnica-zachodniego-batyku.html, gdzie przedstawiłem tą hipotezę. Polecam ten materiał
Czytelnikom.
CDN.