środa, 11 sierpnia 2021

10 największych astroblemów na Ziemi

 

Kratery impaktowe na Ziemi

1. Vredefort

Powstanie: około 2 mld lat temu (wczesny Paleoproterozoik)

Lokalizacja: Free State, RPA, S 27°00′ - E 027°30′

Szczegóły: znany także jako Vredefort Dome, ma on promień 190 km, co powoduje, że jest on największą strukturą poimpaktową na świecie. Krater ten znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa Naturalnego UNESCO od 2005 roku.

2. Sudbury Basin

Powstanie: około 1,8 mld lat temu (Paleoproterozoik)

Lokalizacja: Ontario, Kanada, N 46°36′ - W 081°11′

Szczegóły: astroblemy Sundbury i Wanapitei w Ontario w Kanadzie. Sudbury jest wielką, eliptyczną strukturą – 60 x 30 km, zaś Wanapitei jest jeziorem wypełniającym krater, jego średnica wynosi 8 km i jego wiek wynosi 37 mln lat. Sundbury jest jedną z największych struktur tego rodzaju na Ziemi, a jego średnica wynosi 120 km. Jest to jedna z najstarszych znanych struktur tego rodzaju.

3. Acraman

Powstanie: około 580 mln lat temu (Neoproterozoik)

Lokalizacja: Południowa Australia, Australia, S 32°01′ - E 135°27′

Szczegóły: to, co nazywa się teraz jezioro Acraman jest impaktową strukturą o średnicy 90 km.  

4. Woodleigh

Powstanie: około 364 mln lat temu (Górny Dewon)

Lokalizacja: Australia Zachodnia, Australia, S 26°3′ - E 114°40′

Szczegóły: ten krater nie jest tak wyeksponowany na powierzchni, co prowadzi do wielu pomyłek co do jego wielkości. Jego średnica jest szacowana od 40 do 120 km.

5. Manicouagan

Powstanie: około 215 mln lat temu (Górny Trias)

Lokalizacja: Quebec, Kanada,  N 51°07′38″ - W 068°44′50″

Szczegóły: w kraterze tym powstało jezioro Manicouagan. Nawet biorąc pod uwagę erozję, jest to jeden z największych i najlepiej zachowanych astroblemów na Ziemi, a jego średnica jest oceniana na 100 km.

6. Morokweng

Powstanie: około 145 mln lat temu (granica Jura/Kreda)

Lokalizacja: północny-zachód RPA, S 26°28′ - E 023°32′

Szczegóły: położony niedaleko Kalahari ten krater zawiera skamieniałe szczątki meteorytu, który go utworzył.  

7. Kara (Karski krater)

Powstanie: około 70,3 mln lat temu (środek Górnej Kredy)

Lokalizacja: Nenecja, Rosja (okolice Norylska), N 69°06′ - E 064°09′

Szczegóły: bardzo zerodowany krater Karski jest słabo widoczną impaktową strukturą w Rosji. Ostatnie badania wykazują, że są tam dwa kratery: Kara i Ust’-Kara, choć zdania na ten temat są podzielone. 

8. Chicxulub

Powstanie: około 65 mln lat temu (granica Kreda/Paleogen)

Lokalizacja: Płw. Jukatan, Meksyk, N 21°24′ - W 089°31′

Szczegóły: znajdujący się na półwyspie Jukatan w Meksyku astroblem jest uważany przez uczonych za krater pozostały po uderzeniu asteroidy, które spowodowało zagładę dinozaurów. Jego średnica jest szacowana na 170-300 km, co może sugerować, że był on jeszcze większy. Niszczący efekt impaktu został spowodowany przez znajdujące się tam pokłady gipsu, który uwolnił ogromne ilości tlenków siarki, które spowodowały efekt globalnego ochłodzenia i kwaśne deszcze rujnujące ekosystem Ziemi…

9. Popigai

Powstanie: około 35,7 mln lat temu (Eocen)

Lokalizacja: Syberia, Rosja, N 71°39′ - E 111°11′

Szczegóły: rosyjscy uczeni sądzą, że ten krater zawiera tryliony karatów diamentów tworząc największe złoże na świecie. Diamenty te zwane są „meteorytowymi” albo „impaktowymi” diamentami. Sprawcą diamentowego bogactwa był meteoryt o średnicy 5–8 kilometrów. W wyniku skoku ciśnienia, wywołanego uderzeniem, pokłady grafitu przekształciły się wówczas w diamenty. Są to przede wszystkim diamenty przemysłowe, co oznacza, że choć światowy rynek diamentów został właśnie postawiony na głowie, nie dotyczy to biżuterii.


Diamenty z astroblemu Popigaj

10. Chesapeake Bay Crater

Powstanie: około 35 mln lat temu (późny Eocen)

Lokalizacja: Virginia, USA, N 37°17′ - W 076°01′

Szczegóły: odkryty we wczesnych latach 80-tych, krater ten znajduje się 201 km od Waszyngtonu D.C., zaś szacunki sugerują iż krater ten ma 85 km średnicy. Jest to dobrze zachowany krater uderzeniowy na dnie morza.

 

Źródło -  https://www.geologypage.com/2017/05/10-biggest-impact-craters-earth.html#ixzz737gGVuw7

Przełożył i opracował - ©R.K.F. Leśniakiewicz