niedziela, 19 maja 2024

Tam gdzie pieprz rośnie

 

Vasco da Gama

Stanisław Bednarz

 

W XV wieku znaczenie przypraw korzennych takich jak pieprz, goździki, cynamon, kardamon, gałka muszkatołowa były nie do przecenienia. Przypominam sobie z „Lalki” Bolesława Prusa jak stary Niemiec Mincel handlarz przepytywał Rzeckiego z przypraw: zadawał pytania typu „gdzie mieszka cynamon”. Właśnie w Indiach.

18 maja 1498 roku do portu indyjskiego Kalikat dopłynęła wyprawa Portugalczyka Vasco da Gama po przyprawy i dotarła najkrótsza drogą. 4 lipca 1497 roku stu siedemdziesięciu marynarzy z Vasco da Gamą na czele wyruszyło czterema statkami. Portugalczyk nie miał łatwego zadania, ponieważ nie dość, że większość poprzednich wypraw w tym kierunku kończyła się tragicznie ze względu na porywisty wiatr wiejący od dziobu, to jego załoga w dużej części składała się z więźniów, dla których wyprawa była formą kary, a nie z prawdziwych marynarzy.

Rzecz jasna załoga zdawała sobie sprawę z niebezpieczeństw czyhających w drodze do Indii. W przypływie strachu wzniecali bunty, aczkolwiek zdecydowany i konkretny Vasco da Gama z powodzeniem je tłumił. Po minięciu Wysp Kanaryjskich, Wysp Zielonego Przylądka i Sierra Leone wypłynęli w głąb Oceanu Atlantyckiego. Na otwartym morzu spędzili około trzech miesięcy, a po kolejnych dwóch dotarli w końcu do odkrytego przez Bartolomeo Diasa Przylądka Dobrej Nadziei.










Następnie wpłynęli na wody Oceanu Indyjskiego i skierowali się na północ wzdłuż wschodniego wybrzeża Czarnego Lądu. Stamtąd jego wyprawa skierowała się prosto do wybrzeży Indii, gdzie dotarła do Kalikatu 18 maja 1498.

Wraz z wpłynięciem do słynnego indyjskiego portu nastąpił przełom w żegludze. Nowy, morski szlak handlowy do Indii został odkryty. Ostatecznie udało się osiągnąć porozumienie. Vasco da Gama zmuszony jednak został do pozostawienia kilku członków załogi by prowadzili miejscową stację handlową. Powrót okazał się nie lada wyzwaniem. Trudy podróży zdziesiątkowały załogę do tego stopnia, że do Portugalii wróciło tylko 55 ludzi na dwóch statkach wypełnionych przyprawami i klejnotami. Ogrom sukcesu wielkiego odkrywcy przyćmił straty, a da Gamie przyznano tytuł „Admirała Mórz Indyjskich”.

Nie ulega wątpliwości, że wyprawa da Gamy to jedną z najważniejszych i najbardziej znaczących dla ludzkości podróży, i pozwoliła na nawiązanie nowych relacji handlowych. Portugalia urosła też do rangi potęgi kolonialnej, militarnej i handlowej. Odbył jeszcze dwie wyprawy po przyprawy.

Vasco da Gama - zmarł 24 grudnia 1524 roku w mieście Koczin, pierwszej europejskiej kolonii na terenie Indii. Później jednak jego szczątki przeniesione zostały do Portugalii, początkowo do miejscowości Vidigueira, by w XIX wieku ostatecznie spocząć w Klasztorze oo. Hieronimitów w Lizbonie.