Stanisław Bednarz
W XV wieku znaczenie przypraw
korzennych takich jak pieprz, goździki, cynamon, kardamon, gałka muszkatołowa
były nie do przecenienia. Przypominam sobie z „Lalki” Bolesława Prusa jak stary Niemiec Mincel handlarz przepytywał
Rzeckiego z przypraw: zadawał pytania typu „gdzie mieszka cynamon”. Właśnie w
Indiach.
18 maja 1498 roku do portu
indyjskiego Kalikat dopłynęła wyprawa Portugalczyka Vasco da Gama po przyprawy i dotarła najkrótsza drogą. 4 lipca 1497
roku stu siedemdziesięciu marynarzy z Vasco da Gamą na czele wyruszyło czterema
statkami. Portugalczyk nie miał łatwego zadania, ponieważ nie dość, że
większość poprzednich wypraw w tym kierunku kończyła się tragicznie ze względu
na porywisty wiatr wiejący od dziobu, to jego załoga w dużej części składała
się z więźniów, dla których wyprawa była formą kary, a nie z prawdziwych
marynarzy.
Rzecz jasna załoga zdawała sobie
sprawę z niebezpieczeństw czyhających w drodze do Indii. W przypływie strachu
wzniecali bunty, aczkolwiek zdecydowany i konkretny Vasco da Gama z powodzeniem
je tłumił. Po minięciu Wysp Kanaryjskich, Wysp Zielonego Przylądka i Sierra
Leone wypłynęli w głąb Oceanu Atlantyckiego. Na otwartym morzu spędzili około
trzech miesięcy, a po kolejnych dwóch dotarli w końcu do odkrytego przez Bartolomeo Diasa Przylądka Dobrej
Nadziei.
Następnie wpłynęli na wody Oceanu
Indyjskiego i skierowali się na północ wzdłuż wschodniego wybrzeża Czarnego
Lądu. Stamtąd jego wyprawa skierowała się prosto do wybrzeży Indii, gdzie
dotarła do Kalikatu 18 maja 1498.
Wraz z wpłynięciem do słynnego
indyjskiego portu nastąpił przełom w żegludze. Nowy, morski szlak handlowy do
Indii został odkryty. Ostatecznie udało się osiągnąć porozumienie. Vasco da
Gama zmuszony jednak został do pozostawienia kilku członków załogi by
prowadzili miejscową stację handlową. Powrót okazał się nie lada wyzwaniem.
Trudy podróży zdziesiątkowały załogę do tego stopnia, że do Portugalii wróciło
tylko 55 ludzi na dwóch statkach wypełnionych przyprawami i klejnotami. Ogrom
sukcesu wielkiego odkrywcy przyćmił straty, a da Gamie przyznano tytuł
„Admirała Mórz Indyjskich”.
Nie ulega wątpliwości, że wyprawa
da Gamy to jedną z najważniejszych i najbardziej znaczących dla ludzkości
podróży, i pozwoliła na nawiązanie nowych relacji handlowych. Portugalia urosła
też do rangi potęgi kolonialnej, militarnej i handlowej. Odbył jeszcze dwie
wyprawy po przyprawy.
Vasco da Gama - zmarł 24 grudnia
1524 roku w mieście Koczin, pierwszej europejskiej kolonii na terenie Indii.
Później jednak jego szczątki przeniesione zostały do Portugalii, początkowo do
miejscowości Vidigueira, by w XIX wieku ostatecznie spocząć w Klasztorze oo. Hieronimitów
w Lizbonie.