Stanisław Bednarz
Zwiedzamy zaułki Krakowa - dziś
obozowisko łowców mamutów. Ulica Spadzista, Hoffmana czy Mamucia. W kwietniu 1968 roku rozpoczęto prace
archeologiczne na ulicy Spadzistej w Krakowie pod kopcem Kościuszki (obecnie ulica
ta nazywa się Wlastimila Hoffmana).
Odkrycia na skalę światową
dokonano tu przypadkowo, jesienią 1967 roku, kiedy pewien człowiek postanowił w
tym miejscu wybudować dla siebie dom. Ku zaskoczeniu wszystkich posypały się
nagle na Spadzistą ogromne kości, przywodzące na myśl Smoka Wawelskiego. Prace
wstrzymano, wezwano naukowców. Okazało się, że znalezisko było tak
spektakularne i wyjątkowe, że już wiosną roku kolejnego rozpoczęto regularne
badania wykopaliskowe. Ich wyniki przeszły najśmielsze oczekiwania: odkryto
świetnie zachowane pozostałości wielosezonowej osady łowców mamutów. Prace
kontynuowano z przerwami aż do roku 2002. Datowania radiowęglowe potwierdziły,
iż stanowisko to powstało około 24 tysiące lat temu (maximum zlodowacenia
Vistulianu-bałtyckiego - ostatniego).
Spośród ponad 20.000 szczątków
kostnych znalezionych na Spadzistej ponad 90% kości oraz zębów należy do mamuta
Mammuthus primigenius. Znaleziono
wszystkie części szkieletu mamuta, m.in. liczne zęby, kości kończyn, łopatki,
miednice, kręgi i żebra, również liczne niewielkie kości, jak kości palców,
trzeszczki, a nawet bardzo rzadko znajdywane kości podjęzykowe. Na stanowisku
odkryto szczątki co najmniej 86 mamutów, które należały do zwierząt w różnym
wieku.
Na Spadzistej znaleziono pierwszy
(i jak dotąd jedyny) w Polsce mleczny cios mamuta. Oprócz bardzo licznych
szczątków kostnych na stanowisku odkryto setki narzędzi krzemiennych (ponad
500) związanych z tzw. kulturą grawecką. Podczas prac wykopaliskowych na
Spadzistej znaleziono przedmioty sztuki m.in. zdobione żebro mamuta. Stanowisko
Kraków ulica Spadzista jest miejscem, gdzie paleolityczni łowcy polowali na
mamuty. Tutaj również ćwiartowali upolowane zwierzęta, a mięso przenosili do
swoich.
Stanowisko na Spadzistej jest
największym w Polsce nagromadzeniem kości i zębów mamuta (zarówno pod względem
liczby szczątków kostnych jak i liczby zwierząt). Jest pod tym względem jednym
z największych w Europie i na świecie. Pod względem archeologicznym jest jednym
z najważniejszych stanowisk kultury graweckiej w Europie.
Dla wyjaśnienia kultura grawecka,
to górnopaleolityczna kultura
archeologiczna obejmująca swoim zasięgiem rozległe obszary europejskie.
Występowała od 32 do 20 tysięcy lat p.n.e. Nazwa tej kultury pochodzi od
znalezisk w La Gravette w południowo-zachodniej Francji. Charakterystyczne dla
kultury graweckiej są wyroby kamienne w postaci ostrzy tylcowych mocowanych w
kościanych bądź drewnianych oprawach], a także figurki kobiet, tzw. Wenus
paleolitycznych (np. odkryta w Austrii Wenus z Willendorfu, czy francuski zespół
figurek Wenus z Renancourt).
Moje
3 grosze
Ze swej strony proponuję Czytelnikowi
kapitalną powieść z tych właśnie czasów pt. „Łowcy mamutów” czeskiego pisarza Eduarda Štorcha, której akcja toczy się
na terenie dzisiejszej Libni i Bramy Morawskiej ok. 30.000 lat temu. A do tego
ilustracje znakomitego tandemu paleontologa Josefa Augusty i artysty malarza Zdenka Buriana.