Powered By Blogger

piątek, 16 lutego 2024

Mały jubileusz wielkiego meteorytu

 


Stanisław Bednarz

 

To już 10 lat jak koło Czelabińska eksplodował tzw. „Meteoryt Czelabiński”, „tempus fugit”– tak jakby to było wczoraj. Obiekt, którego przelot i eksplozję obserwowano był największym obiektem kosmicznym, jaki zderzył się z Ziemią od czasu katastrofy tunguskiej w 1908. Przelot tego superbolidu o średnicy około 17–20 metrów i masie wynoszącej do 10 tysięcy ton, obserwowano nad południowym Uralem 15 lutego 2013 roku około godziny 09:20 YEKT (04:20 CET).

Po wejściu w atmosferę Ziemi rozpadł się po 32,5 sekundach lotu na wysokości 29,7 kilometrów nad obwodem czelabińskim. Powstała w wyniku przelotu i eksplozji fala uderzeniowa spowodowała znaczne straty (uszkodzonych zostało ponad 7500 budynków), a także obrażenia.

 Meteoroid, który wleciał w atmosferę należał do obiektów bliskich Ziemi i należał do Grupy Apolla. Meteoroid przyleciał od strony Słońca, przez co trudniej było go dostrzec w trakcie zbliżania się do Ziemi.

Zderzenia meteoroidów takiej wielkości, zdarzają się statystycznie co kilkadziesiąt lat, a o rozmiarach większych niż 100 metrów – nie częściej niż co tysiąc lat.. Bolid, wszedł do atmosfery pod kątem około 20° z prędkością około 19 km/s (64 tys. km/h). Zdarzeniu towarzyszył blask, który w kulminacyjnym momencie osiągnął jasność 30 razy większą od Słońca (wielu ludzi doznało poparzeń) oraz silna fala uderzeniowa.










Według świadków wydarzenia po przelocie meteoru powietrze miało zapach prochu. Na podstawie pomiarów stacji CTBTO szacuje się, że energia wytracona w atmosferze odpowiadała energii wybuchu blisko 0,5 megatony TNT (blisko 40 razy większa od energii wybuchu bomby atomowej zrzuconej na Hiroshimę)...

W 1949 w okolicach Czelabińska miało miejsce podobne zdarzenie, spadł tam wówczas deszcz meteorytów, z którego odnaleziono dwadzieścia fragmentów meteorytów o łącznej masie dwustu kilogramów Po upadku tego meteorytu z 2023 znaleziono bardzo wiele jego fragmentów, większość z nich ma wielkość kilku milimetrów, ale zdarzają się też większe kawałki. Na powierzchni lodu pokrywającego jezioro Czebarkul znaleziono otwór o średnicy 6 metrów, który mógł zostać wybity przez upadający fragment bolidu, ale nurkowie dotychczas nie odkryli żadnych szczątków.

17 lutego 2013 znaleziono dwa niewielkie fragmenty meteorytu w pobliżu krawędzi przerębla. Zostały one zidentyfikowane do grupy chondrytów zwyczajnych. 15 lutego 2014 roku, w rocznicę upadku meteorytu, w ósmym dniu Igrzysk w Soczi przyznano dziesięć złotych medali, które zawierały jego fragmenty m.in. Kamilowi Stochowi. W niektórych wypadkach zniszczenia były poważniejsze, np. zawalenie się dachu fabryki cynku w Czelabińsku i uszkodzenie hali widowiskowo-sportowej Traktor Arena. Straty materialne na co najmniej 1 miliard rubli (ponad 103 miliony złotych). Do placówek medycznych w okręgu czelabińskim zgłosiło się około 1500 osób. Większość osób odniosło powierzchowne obrażenia spowodowane przez szkło z szyb jednak 112 osób wymagało hospitalizacji.