Stanisław Bednarz
Jesteś
jak kometa z piekła rodem
blask
i żar, a w środku zimny płomień
jesteś
jak ognista błyskawica
spalasz
nas
Dziś o najsłynniejszej z
komet, która zawsze zwiastowała jakieś problemy. 27 stycznia 66 roku po raz
pierwszy od narodzenia Chrystusa pojawiła się Kometa Halleya. Zwiastowała
zburzenie Jerozolimy przez Rzymian. Jest to pierwsza zidentyfikowana kometa
krótkookresowa. Nazwa pochodzi od Edmonda
Halleya, który na początku XVIII wieku badał zapiski o pojawianiu się komet.
Jądro komety Halleya jest
bryłą o wymiarach 14,9×8,2 km Powierzchnię komety pokrywają wzgórza, doliny i
kratery. Dużo danych dostarczyła w 1986 sonda Giotto, która zbliżyła
się na odległość kilkuset kilometrów. Kometa jest zbudowana ze skał, lodu oraz
nieznanego materiału organicznego.
Najstarsze udokumentowane
zapisy komety Halleya pochodzą z Chin z 613 p.n.e. Kometa Halleya krąży po
wydłużonej eliptycznej orbicie wokół Słońca. Okres obiegu wynosi średnio 76
lat... Najkrótszy z okresów obiegu komety Halleya wyniósł 74,5 lat; Najdłuższy
wyniósł ponad 79 lat; co sprawia, że ludzie mogą zobaczyć ją nawet dwa razy w
życiu. Ostatnie zbliżenie do Ziemi było w 1986 (w słabej widoczności).
Przybliżone daty momentów przejścia w przeszłości od roku 1000. - 20 marca
1066, 18 kwietnia 1145, 28 września 1222, 25 października 1301, 10 listopada
1378, 9 czerwca 1456, 26 sierpnia 1531, 27 październik 1607, 15 września 1682,
13 marca 1759, 16 listopada 1835, 20 kwietnia 1910, 9 luty 1986 (słabo
widoczna).
To właśnie kometa Halleya
pojawiła się tuż przed inwazją Normanów na Anglię w 1066 roku. Według XI w
rękopisu z katedry w Viterbo, kometę obserwował na wschodnim porannym niebie
pewien kleryk przez 15 dni. Gdy pojawiła się ponownie na zachodnim, wieczornym
niebie, „wyglądała jak zaćmiony Księżyc.
Kolejne zbliżenie w 1301 roku
było prawdopodobnie inspiracją dla włoskiego malarza, Giotto di Bondone, do stworzenia Gwiazdy Betlejemskiej na słynnym
fresku „Pokłon Trzech Króli.
W 1531 roku kometę obserwował Peter Apian w Ingolstadt.
W 1607 roku Johannes Kepler w Pradze wykonywał
obserwacje.
W 1682 roku kometę Halleya
obserwował już cały świat.
W 1910 roku świat oczekiwał
komety Halleya tymczasem w styczniu na półkuli południowej pojawiła się inna
bardzo jasna kometa. Dostrzeżona jako obiekt o jasności +1 mag. Wielka Kometa
Styczniowa 1910 która odwiedziła układ słoneczny tylko raz mylona była z kometą
Halleya która pojawiła się w 3 miesiące później W 1910 roku kometa Halleya
została po raz pierwszy uchwycona przez kamerę. Dzięki fragmentom tej komety
powstał rój meteorów Orionidów i Akwarydów...
Moje
3 grosze
W marcu-kwietniu 1986 roku Kometa
Halleya (1P/Halley) była widoczna bardzo słabo nad horyzontem. Niestety, jej
widzialność w Polsce była słaba, a sytuację dodatkowo komplikowało
zanieczyszczenie światłem ziemskiej atmosfery. Odbiliśmy to sobie w 10 lat
później, kiedy to przelatywały przez Układ Słoneczny dwie bardzo jasne komety:
kometa C/1996 B2 Hayakutake i C/1995 O1 Hale’a-Boppa, które obserwowaliśmy tak
długo, jak się tylko dało.
Sprawa przelotu komety Halleya w 1910
roku – Ziemia miała wtedy przelecieć przez warkocz kometarny złożony z gazów
trujących, szczególnie cyjanowodoru (HCN) – zaowocowała m.in. takim
wierszykiem:
Ach!
Przed nadejściem strasznego komety
Gdy
razem z Ziemią zginiemy – niestety!
Wśród
powszechnego strachu i strapienia
Ostatnie
Ci wysyłam szczere pozdrowienia.
Ale
gdy miną te wszystkie okropności,
Odpisz
mi, czy całe Ci zostały kości?
„Mucha”, 19.V.1910 r.
