Meteorytolog Jeremie Vaubaillon i współpracownicy wzywają obserwatorów nieba do
zachowania czujności na nowy rój meteorów w przyszłym tygodniu. „Przewidujemy
narodziny nowego deszczu 12 grudnia 2023 r. między 8:00 a 12:30 czasu UT” –
twierdzą naukowcy we wstępnym druku. „Deszcz (jeśli wystąpi) będzie najlepiej
widoczny z Australii Północnej i Zachodniej, Papui Nowej Gwinei, Nowej Zelandii
i Indonezji” (mapka widoczności). Źródłem opadu meteorów będzie kometa
46P/Wirtanen, która zaledwie pięć lat temu zbliżyła się do Ziemi niezwykle blisko.
Oczywiście u nas i tak nic nie
zobaczymy, a to ze względu na grube zachmurzenie i opadową pogodę. Kometa
46P/Wirtanen kometa krótkookresowa należąca do rodziny Jowisza, okrążająca
Słońce w ciągu ok. 5 lat i 156 dni. Kometę tę miała badać sonda kosmiczna
Rosetta, jednak zrezygnowano z tego celu na rzecz innej –
67P/Czuriumow-Gierasimienko.
Kometa została odkryta przez Carla Wirtanena 17 stycznia 1948 roku w
Obserwatorium Licka.
Orbita komety 46P/Wirtanen ma
kształt elipsy o mimośrodzie 0,66. Jej peryhelium znajduje się w odległości
1,05 AU, aphelium zaś 5,12 AU od Słońca. Jej okres obiegu wokół Słońca wynosi 5
lat i 156 dni, nachylenie do ekliptyki to wartość 11,76. Jądro tej komety ma
rozmiar 1,2 km.
Najważniejsze
wydarzenia historyczne
Obliczenia przeprowadzone po
pojawieniu się komety w 1948 r. wykazały, że kometa przeszła przez peryhelium
2,9 grudnia 1947 r., miała odległość peryhelium 1,625 AU i okres orbitalny 6,71
lat.
Wirtanen odzyskał swoją okresową
kometę 1954 września o godzinie 8:50. Kometa osiągnęła maksymalną wielkość 18,5
mag.
Kometa została źle umiejscowiona
podczas jej objawienia w 1961 roku. Elizabeth
Roemer odnalazła kometę 26 października 1960 r. Kiedy ostatni raz widziano
ją 9 marca 1961 r., Roemer określiła jej jasność na 18,0 mag.
Kometa była dobrze umiejscowiona
podczas objawienia w 1967 r., a kiedy została odkryta przez Koichiro Tomitę 3 października, miała
już jasność 15 mag. Pod koniec października osiągnęła jasność 14 mag, a
następnie obserwatorzy zgłosili powolne zanikanie w ciągu następnego miesiąca,
pomimo zmniejszających się odległości od komety. Słońce i Ziemia. Kometa była
najbliżej Ziemi (0,657 AU) 27 listopada, a jej jasność sięgała 15 mag. Kometa
przeszła przez peryhelium 15 grudnia, a następnie zaczęła zanikać. Pod koniec
lutego 1968 roku jasność osłabła do 18 mag., a kiedy Roemer widziała ją po raz
ostatni 24,2 marca, oszacowano ją na słabszą niż 19,5 mag.
Kometa minęła Jowisza w
odległości 0,28 jednostki astronomicznej w kwietniu 1972 roku, co zmniejszyło
odległość peryhelium z 1,61 jednostki astronomicznej do 1,26 jednostki
astronomicznej, a także skróciło okres orbitalny z 6,65 do 5,87 lat.
W 1974 r. kometa znajdowała się w
bardzo niekorzystnym położeniu do obserwacji, ale Roemerowi i L. M. Vaughnowi udało się ją odzyskać
20 grudnia. Wielkość jądrową oszacowano wówczas na 21,5. Uzyskano tylko jedną
inną obserwację, a miała ona miejsce 6 lutego 1975 r., kiedy Roemer
sfotografowała słabo określoną plamkę o jasności 21,5 mag. Kometa przeszła
przez peryhelium 5 lipca 1974 roku.
Co było najbardziej niekorzystnym
objawieniem komety, pojawienie się w 1980 roku pozostało niezauważone. Ponieważ
peryhelium nadeszło 22,9 maja 1980 r., kometa spędziła okres od 6 marca do 1
października w odległości 20° od Słońca. Na początku marca kometa znajdowała
się w odległości 2,44 AU od Słońca, nieco bliżej niż jej rekordowa odległość
wynosząca 2,54 AU w dniu 6 lutego 1974 r. Niestety znajdowała się wówczas w
znacznie bliższej elongacji Słońca (22° w porównaniu do 109° w 1975).
Kolejne bliskie podejście do
Jowisza miało miejsce w 1984 r., co jeszcze bardziej zmniejszyło odległość
peryhelium komety z 1,256 AU do 1,085 AU, a okres orbitowania z 5,87 lat do
5,50 lat.
Następnie kometę odkryto 13,4
listopada 1985 r., kiedy A.C. Gilmore i
P. M. Kilmartin (Obserwatorium
Uniwersytetu Mount John) oszacowali jasność jądrową na 19. Kometa była
najbliżej Ziemi 26 marca 1986 r. (1,5900 AU), a ostatni raz została odkryta w
kwietniu.
W wyniku zmian orbitalnych w
latach 70. i 80. XX w. najlepsze objawienie tej komety miało miejsce w 1991 r.
Odzyskana 8 lipca 1991 r. przez T. Seki
(Geisei, Japonia), całkowita jasność komety wyniosła 17 mag. Kometa minęła
Ziemię najbliżej Ziemi 8 września (1,3501 AU), kiedy to obserwatorzy podawali
wielkość na poziomie około 10 mag.
Powrót tej komety w 1997 r. nie
był tak pomyślny jak w 1991 r., ale mimo to stała się ona łatwym obiektem dla
większości astronomów-amatorów. Najbliższe zbliżenie komety do Ziemi miało
miejsce 9 września 1996 r. (1,4917 AU) i 24 marca 1997 r. (1,5104 AU). To
drugie wypadło lepiej, gdyż kometa przeszła przez peryhelium 14 marca (1,065
AU). Na początku 1997 roku jasność komety mieściła się w przedziale od 12,5 do
13 mag, a do połowy miesiąca nastąpił wzrost o około połowę magnitudo. W wyniku
interferencji światła księżyca kometa stała się szerzej obserwowana na początku
lutego. Szacunkowa wielkość wynosiła wówczas średnio 11,5, a szacunkowa
średnica komy była zazwyczaj nieco mniejsza niż 2 minut łukowych. Krótko przed
połową lutego obserwatorzy zgłaszali, że kometa stała się jaśniejsza niż 11
mag, podczas gdy średnicę komy powszechnie uznawano za nieco większą niż 2
minut łukowych.
Kometa będzie mogła być widoczna
gołym okiem podczas swojego powrotu w 2018 roku. Wraz z opadaniem peryhelium 12
grudnia 2018 r. i przechodzeniem komety w odległości 0,0776 jednostki
astronomicznej od Ziemi zaledwie cztery dni później jasność powinna osiągnąć
5-6 magnitudo.
Źródła:
·
Wikipedia
