Stanisław Bednarz
Dzień 9 października
obchodzony jest w USA jako dzień Leifa
Erikssona tego, który prawie 500-lat przed Kolumbem znalazł się w Ameryce,
według sag właśnie 9 października 1000 roku. Leif Eriksson, (ur. ok. 975, zm. ok. 1020) – wiking, syn Eryka Rudego, islandzkiego banity i
założyciela normańskich osad na Grenlandii.
Kiedy wrócił do Grenlandii, usłyszał o nieznanym lądzie na zachodzie,
odkrytym przez Bjarniego Herjólfssona,
który go tylko widział.
Saga o Grenlandczykach
mówi, że około roku 1000 Leif wyruszył na zachód szlakiem Bjarniego. Pierwszy
ląd, który napotkał, był pokryty kamiennymi płytami (isl. hellur), dlatego
nazwał go Helluland (Kraina Kamieni). Była to prawdopodobnie Ziemia Baffina.
Następnie dopłynął do
lesistego lądu z piaszczystymi plażami, który nazwał Markland (Kraina Lasów) –
przypuszczalnie Labrador. Kiedy żeglarze odkryli kolejną ziemię, Leif wraz z
załogą zszedł na ląd i wybudował kilka domów. Miejsce wydawało się odpowiednie
do zamieszkania – w rzekach roiło się od łososi, a klimat był łagodny. Odkrywcy
pozostali tam przez zimę.
Saga wspomina, że
mężczyzna imieniem Tyrkir, Niemiec,
znalazł w lesie winogrona, dlatego też Leif nazwał ten kraj Vinlandia. Kwestią
sporną jest lokalizacja Vinlandu. Wielu uważa, że odkryta w latach
sześćdziesiątych XX wieku wikińska osada w L’Anse aux Meadows na Nowej Fundlandii
była kolonią Leifa, jednak inni są zdania, iż musiała ona znajdować się
bardziej na południe, ponieważ winorośli nie spotyka się na północ od Rzeki św.
Wawrzyńca.
Przed odkryciem osady w 1960 roku, panowało przekonanie, że wspomniana w nordyckich sagach Vinlandia (czyli kraina winorośli), musiała znajdować się w rejonie, w którym rosły dzikie winogrona. Na tej podstawie powstała hipoteza, że mógł to być obszar północnego wybrzeża Massachusetts, gdyż to najdalej na północ wysunięte miejsce, w którym ono rośnie. Jednakże Helge Ingstad podważył tę teorię, sugerując, że nazwa „Winlandia” prawdopodobnie oznacza „krainę łąk” i może znajdować się na Nowej Funlandii. Prawidłowa nazwa Vinlandii wywodziła się od staronorweskiego słowa ‘”vin”’ oznaczającego „łąkę” lub „pastwisko” a nie „wino”. Z drugiej strony aktualna wiedza dotycząca historii zmian klimatu każe zwrócić uwagę na tzw. średniowieczne optimum klimatyczne, które przypadało mniej więcej na lata 950–1250, a więc na okres szczytowej działalności wikingów.
Odtworzone temperatury
dla tego okresu na północnym Atlantyku, wschodnich wybrzeży dzisiejszej Kanady
były wyższe niż w latach 1960–1990. Nie jest więc wykluczone, że wówczas
winorośl mogła występować nieco dalej na północy, czyli na Nowej Funlandii.
W 1960 roku George Decker, mieszkaniec małej
rybackiej wioski L’Anse
aux Meadows na Nowej Funlandii, pokazał grupę kopców znajdujących się w
pobliżu, którą miejscowi nazywali „starym indiańskim obozem”. Pokryte trawą
nasypy przypominały bowiem resztki domów. W latach 1961–1968 międzynarodowy
zespół ekspertów przeprowadzili tam badania
archeologiczne i ustalił, że są to pozostałości nordyckiej osady. Wskazywały na
to zarówno znalezione przedmioty, jak i podobieństwa struktur budowli do tych z
Grenlandii i Islandii z ok. 1000 roku. Odkryli, że osada składała się z co
najmniej ośmiu budynków, w których znajdowały się m.in. kuźnia i stolarnia. L’Anse
aux Meadows to jedyna obecnie potwierdzona osada nordycka w Ameryce Północnej i
dowód na to, że wikingowie podróżowali do Nowego Świata już ok. 500 lat przed
Kolumbem.
