Powered By Blogger

piątek, 26 maja 2017

Meteoryt Stonařov/Stannern




Kalendarz meteorytów: 209 lat temu  22 maja 1808 roku (niedziela) około 6 rano w miejscowości Stonařov (niem. Stannern), Czechy, spadło kilkadziesiąt okazów rzadkiego typu meteorytu – eukrytów. Przypuszcza się, że meteoryt pochodzi z planetoidy Westa. Pierwsza informacja o spadku ukazała się już 31 maja 1808 roku w Vaterländische Blätter für den österreichischen Kaiserstaat (Schreibers 1808, Vaterländische Blätter…).

 W niedzielę, 22 maja 1808 roku w mieście Stannern (obecnie Stonařov) oraz okolicznych wsiach i miejscowościach, spadły z nieba kamienie. Był pogodny poranek, ale o wpół do szóstej pojawiła się mgła. Ludzie ze Stannern w drodze do kościoła, usłyszeli nagle trzy silne detonacje, aż ziemia zadrżała im pod nogami, a mgła zrobiła się nagle tak gęsta, że tylko na 12 kroków było coś widać. Potem usłyszeli hałas przypominający ciągły ogień karabinowy, albo jakby grzmiały wielkie bębny. W powietrzu było słychać dudnienie i świst. Gdy patrzyli na siebie ze zdumieniem i przerażeniem, w całej okolicy zaczął padać „deszcz”, przed którym nie chroni żaden płaszcz. Pośród nieustannego dudnienia i świstu z powietrza spadały kamienie od wielkości włoskiego orzecha do wielkości głowy dziecka; niektóre pionowo, inne jakby rozkołysane. Wielu ludzi to widziało, a kamienie, które podniesiono zaraz po spadku, były jeszcze ciepłe. Pierwsze wbiły się głęboko w ziemię; jeden nawet na dwie stopy. Późniejsze spadały tylko na ziemię. Wewnątrz były szare, a z zewnątrz pokryte czarną, błyszczącą skórką. Ich liczbę trudno ocenić. Wiele mogło spaść na pola uprawne i nadal leżą w ziemi. Te, które zostały znalezione, ważą 2 i pół cetnara. Wszystko to trwało około 6-8 minut. Po kilku godzinach także mgła zniknęła i koło południa było jasno i spokojnie, jakby nic się nie stało.



Dziś ocenia się, że spadło 200-300 kamieni, z których zachowało się 66 ważących w sumie 52 kg. Wiele okazów tego meteorytu było orientowanych. Całkowitą wagę znalezionych okazów), na 52 kg, ale w niektórych źródłach znajdujemy wartości większe. U Kesselmeyera (1861) jest to 150 funtów, a w raporcie dla cesarza podaje się wartość nawet 2,5 cetnara. W ówczesnym systemie wag 1 cetnar równał się 100 funtom, więc przyjmując tę maksymalną wartość wychodzi, że w sumie znaleziono około 140 kg meteorytów.


Teren spadku jest bardzo rozległy, a znaczną jego część stanowiły lasy i nieużytki. Ponieważ większość okazów znaleziono na obszarze zamieszkałym lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie (Schreibers 1830), jest bardzo prawdopodobne, że do zbiorów trafiła tylko mała część spadłych kamieni.  Meteoryt Stannern w polskich zbiorach:

  • Katedra Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
  •   Zakład Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Wrocławskiego
  • Zakład Geologii Dynamicznej Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie


Opracował – Stanisław Bednarz