Podniebne opowieści. Każdy kto
leci samolotem pasażerskim odrzutowym spogląda przez okrągłe okienka, mało kto
zadaje sobie pytanie dlaczego nie są kwadratowe lub prostokątne. Trzeba było
około 100 ofiar by dojść do tego że okienka musza być okrągłe.
Mój kalendarz : 64 lata temu, 8
kwietnia 1954 roku we Włoszech rozbił się z niewiadomych przyczyn De
Havilland Comet 1 linii South African Airways z Rzymu do Kairu (był to
etap podróży z Londynu do Johanesburga). Rozpadł się w locie nad Morzem
Śródziemnym. De Havilland Comet był to pierwszy na świecie komercyjny
odrzutowy samolot pasażerski, który wszedł do seryjnej produkcji - duma
przemysłu lotniczego Wielkiej Brytanii.
Wkrótce po zakończonej sukcesem
prezentacji doszło do serii katastrof (linia BOAC, 3 marca 1953 – 43 ofiar;
linia BOAC 10 stycznia 1954 – 35 ofiar, no i ta omawiana z 8 kwietnia.) Zginęło
wtedy 21 osób. Po 35 minutach lotu samolot rozbił się w powietrzu na wysokości
11 000 m. 6 ciał pływało po Morzu Śródziemnym. Następnego dnia zlokalizowano
wrak i pozostałe ofiary 110 km na południe od Neapolu w pobliżu wyspy
Stromboli. Wrak utonął głęboko.
Ponieważ była to trzecia
katastrofa nowego odrzutowca podejrzewano sabotaże, dlatego przystąpiono do
gruntownych badań. Okazało się że występują spękania na oknach kwadratowych co
doprowadza do wybuchowych dekompresji. Samolot tego typu wycofano. Problem
polegał na kumulacji naprężeń związanych ze zmianą ciśnienia podczas wznoszenia
i zniżania w rogach okien o kształcie prostokątnym. Te skumulowane naprężenia
doprowadzały z czasem do zmęczeniowego pęknięcia poszycia kadłuba w raz z jego
dehermetyzacją. Wykazano to w wyniku kosztownych i długotrwałych prób kadłuba
samolotu w specjalnie skonstruowanym basenie. Otóż w przypadku użycia okien
prostokątnych siły, które napierają na kadłub będą najmocniejsze w ich rogach i
tam poszycie kadłuba będzie najsłabsze, aż wreszcie się rozerwie. Gdy użyjemy
już szyb z zaokrąglonymi rogami, tak jak robi się to teraz, siły rozkładać się
będą równomiernie. Po wykryciu przyczyny zastosowano okna o kształcie okrągłym
- standard stosowany do dziś...
Stare tłokowe samoloty typu Electra,
Ju-52,
DC-2,
3, 4, 6 i 7 miały okna prostokątne, ale były to samoloty niskich
prędkości bez ciśnieniowej kabiny…
Samoloty Comet 1 wycofano. Dopiero
po kilku latach gruntownie przekonstruowany samolot Comet 4, ponownie zaczęto
wykorzystywać w komunikacji lotniczej.
Opracował – Stanisław Bednarz
