Stanisław Bednarz
Dziś w walce o opis
skamieniałości wygrały belemnity zwane pospolicie strzałkami piorunowymi.
Balin koło Chrzanowa, Czerna koło
Krzeszowic i Dolina Racławki to najbardziej znane miejsca występowania bogatych
zespołów belemnitów. Odsłonięcie w nadkładzie kamieniołomu porfiru w Zalasie
koło Krzeszowic i małe łomy wapieni w Podłężu koło Brodeł pozwalają na zebranie
kolekcji belemnitów. Sam miałem taką kolekcję podczas praktyk w Zalasie.
Belemnity (z gr.: belemnon–-
pocisk, strzała) – rząd wymarłych morskich głowonogów należący do
dziesięciornic, nie są to więc ośmiorniczki na których pośliznęła się zresztą
niesłusznie pewna partia polityczna...
Dawniej nazywano często
znajdywane skamieniałe rostra belemnitów kamieniami piorunowymi, strzałkami
piorunowymi , błędnie sądząc, że powstają w miejscu uderzenia pioruna.
Belemnity żyły od późnego Triasu do późnej Kredy (około 200-65 mln lat temu) i
wymarły w czasie masowego wymierania kredowego.
Belemnity posiadały kalcytowy
endoszkielet, złożony z wydłużonego, kolcopodobnego rostrum, w którego
przedniej części w stożkowatym zagłębieniu tkwił fragmokon – stożkowata muszla
podzielona przegrodami na komory gazowe, pełniąca funkcję hydrostatyczną.
Najczęściej zachowują się jako skamieniałości rostra z alweolą lub bez niej.
Odciski ciała znane są tylko z kilku stanowisk na świecie, gdzie warunki
środowiskowe były wyjątkowo sprzyjające fosylizacji. Zwierzęta te przypominały
współczesne kałamarnice, ale zamiast obecnych u kalmarów przyssawek, ich
dziesięć odnóży było wyposażone w haczyki. Długość ciała wynosiła od kilku
centymetrów do ok. 6 m. Wypolerowane rostra służą nieraz za naszyjniki.
Moje
3 grosze
Onegdaj na plaży w
Świnoujściu znalazłem rostrum belemnita i dziwiłem się wielce, skąd się ono tam
wzięło. Autor uświadomił mnie, że w okolicach Świnoujścia pod piaskiem i
glinami znajdują się osady kredowe (zielone na mapce) oraz jurajskie
(niebieskie), więc być może rostrum trafiło na plażę właśnie stamtąd. Tak czy
inaczej, był to dla mnie namacalny ślad Prehistorii.
