Stanisław Bednarz
Dzień był przepiękny
Zaczęło się skromnie najpierw roboty geotechniczne koło Sierockiego z Teresą Bednarz, aby znaleźć się na
kąpielisku termalnym Chochołów. Tu mocząc się w ciepłej wodzie rozmyślałem o
genezie tego zjawiska.
Wody termalne Tatr i
Podhala osiągają temperaturę od 20°C (Witów) do 86°C (Bańska Niżna i Biały
Dunajec) i wianuszkiem otaczają Tatry.
Wody geotermalne Podhala związane są z mezozoicznym podłożem niecki
podhalańskiej o charakterze serii tatrzańskich...
Wody termalne w niecce
podhalańskiej na przedpolu Tatr wzbudzały zainteresowanie od połowy XIX wieku,
kiedy to Zejszner odkrył w Jaszczurówce
w 1844 r. źródło o temperaturze, 20,4°C. Jest to jedyny wypływ powierzchniowy.
Po raz pierwszy wody termalne uzyskano z otworu Zakopane w latach 60-tych XX
wieku i była długie lata tylko Antałówka (36°C). Od lat 70. do 2001 r. wody
geotermalne o temperaturach 26–36°C były stosowane w niewielkim ośrodku na
Antałówce w Zakopanem w odkrytym basenie kąpielowym, brodziku i kaskadzie.
W następnych latach
kolejnymi wierceniami, w których stwierdzono wody termalne były: Bańska (72°C),
Furmanowa (42°C), Chochołów (70°C), Bukowina Tatrzańska (32°C), Biały Dunajec
(49°C), Poronin (45°C). Nastąpiła masowa budowa ośrodków kąpielisk termalnych.
Utwory wodonośne zalegają na głębokości od kilkuset metrów do 1,5 km w rejonie
Zakopanego i od 2,5 do 3,5 km w północnej części Podhala.
Wody termalne Podhala
występują w skałach stanowiących podłoże niecki podhalańskiej. Skałami
zbiornikowymi są spękane skały węglanowe mezozoiczne. Obszar zasilania
zbiornika znajduje się w Tatrach. Tam w podłoże wnikają wody opadowe, krążąc w
systemie szczelin i pustek przemieszczają się na znaczną głębokość, sięgającą
2,5 – 5 km. Temperatura wód wzrasta systematycznie, osiągając nawet ponad 100
st. C dzięki tzw. gradientowi geotermicznemu, który tu jest wyższy (wzrost
temperatury na jednostkę głębokości).[1] Niebagatelną rolę odgrywa
ciepło głęboko zakorzenionego trzonu krystalicznego Tatr.
Wody termalne to nie
tylko rekreacja ale i ciepłownictwo. Ważnym momentem w historii polskiej
geotermii był rok 1981 – wtedy wykonano na Podhalu głęboki odwiert Bańska
IG 1, który wszedł w skład pierwszego dubletu geotermalnego Bańska
Niżna. Podłączono pierwsze budynki do geotermalnej sieci ciepłowniczej,
powstała Geotermia Podhalańska S.A.,
której celem było komercyjne wykorzystanie gorących wód. Początkowo produkcja
ciepła odbywała się w oparciu o 2 otwory, jeden produkcyjny, drugi chłonny. W
kolejnych latach następował dalszy rozwój infrastruktury, podłączano kolejnych
odbiorców z Zakopanego i gmin ościennych, prowadzono prace wiertnicze. Na
obszarze Słowacji wody termalne są wykorzystywane jedynie do rekreacji - jest
to niecka skoruszyńska ze słynnymi Orawicami i niecka liptowska.
