Stanisław Bednarz
Tektonika płyt kontynentalnych
nie gościła jeszcze, a jest okazja.
24 listopada 1984
roku Jezioro Malawi (inaczej zwane Niasa) w Afryce leżące na Wielkim Rowie Afrykańskim
zostało uznane Parkiem Narodowym.
Jezioro Malawi jest
przykładem jak pęka Afryka i kiedyś oddzieli się z niej kontynent jak to
wcześniej miało miejsce z Madagaskarem. Jezioro Malawi jest jednym z głównych
Wielkich Jezior Afrykańskich i leży w dolinie powstałej w pęknięciu
afrykańskiej płyty tektonicznej. Basen jeziora zaczął tworzyć się już 8,6
miliona lat temu. Od swojego powstania w niektórych okresach jezioro wysychało,
pozostawiając jedynie dwa stosunkowo małe, solankowe jeziora w miejscach, które
obecnie stanowią głębię Niasy.
Wielkie Rowy
Afrykańskie we wschodniej części Afryki obejmują zespół południkowo
rozciągniętych rowów tektonicznych (ryftów). Jej charakterystycznym elementem
są strome zbocza i dna częściowo wypełnione jeziorami. Rowy powstały na skutek
oddalania się płyty afrykańskiej od płyty arabskiej i somalijskiej, co prowadzi
do powolnego (natomiast bardzo szybkiego w skali czasu geologicznego) oddzielania
się wschodniej Afryki.
Wielkie Rowy
Afrykańskie powstały ok. 20 mln lat temu. Przedłużeniem Wielkich Rowów
Afrykańskich jest rów Morza Czerwonego i Rów Jordanu. Długość całego układu
Wielkich Rowów Afrykańskich od Syrii do Mozambiku wynosi 6 tys. km. Ich rozwój
zaczął się około 35 mln lat temu w rejonie Morza Czerwonego, polegał na
odsuwaniu się płyty litosferycznej, na której leży kontynent afrykański, od
płyty Półwyspu Arabskiego i reszty Azji; postępował stopniowo ku południowi,
gdzie wschodnia Afryka zaczęła się oddzielać od pozostałej części kontynentu
około 15 mln lat temu.
Wielki ryft
afrykański sprawi, że wschodnia część tego kontynentu się oddzieli. Półwysep
Arabski oderwie się ostatecznie od Czarnego Lądu, podobnie Półwysep Somalijski.
Jezioro Malawi ma
od 550 do 580 km długości i około 75 km szerokości w najszerszym miejscu.
Największa występująca głębokość to 706 m i znajduje się w północnej części w miejscu
głównej depresji jeziora. Linia brzegowa jeziora przebiega przez wschodnie
Malawi, zachodni Mozambik i południową Tanzanię. Jezioro znajduje się około 350
km na południowy wschód od jeziora Tanganika będącego kolejnym z grupy Wielkich
Jezior Afrykańskich. Park Narodowy Jeziora Malawi zlokalizowany jest na jego
południowym brzegu w granicach państwa Malawi. Żyje tam wiele endemicznych
gatunków ryb, głównie z rodziny pielęgnic będących kluczowym przykładem
specjalizacji ewolucyjnej. Z tego względu park ten w 1984 roku wpisano na listę
światowego dziedzictwa UNESCO. Powierzchnia parku wynosi 94 km².
