W Krakowie w Muzeum
Przyrodniczym PAN jest wypchany
nosorożec włochaty.
Mój kalendarz – 88 lat temu 23
października 1929 roku w Staruni koło
Stanisławowa odkopano ten okaz – jest to jedyny na świecie kompletny (tzn. z
zachowanym nie tylko szkieletem, ale i częściami miękkimi: częścią wnętrzności,
mięśniami, skórą) egzemplarz wymarłego gatunku nosorożca włochatego z epoki plejstocenu. Odkryty w
kopalni głębinowej ozokerytu (wosku ziemnego ) na terenie wsi Starunia koło
Stanisławowa. W nauce znany jako tzw. drugi nosorożec ze Staruni. Unikalna
fosylizacja tego okazu była możliwa dzięki konserwującym właściwościom wosku
ziemnego i soli kamiennej, które obficie występują w iłach otaczających
skamieniałość.
Kopalnia w Staruni była znana
jako miejsce występowania dobrze zachowanych fragmentów kręgowców kopalnych od
października 1907, kiedy to w trakcie drążenia szybu nowej kopalni wydobyto
duże fragmenty szkieletu i części miękkich jednego osobnika mamuta z ciosami
(leżał na głębokości 12–14 m), a 6 listopada tegoż roku także przednią część
ciała nosorożca włochatego (później nazwanego pierwszym nosorożcem staruńskim)
(leżał na głębokości 16–17 m).
Oba okazy trafiły w 1908 do
Muzeum Przyrodniczego im. Dzieduszyckich w pobliskim Lwowie, gdzie znajdują się
do dziś., Okaz z 1907 miał zachowane rogi. Dopiero w 1929 roku Polska Akademia
Umiejętności zdobyła pokaźne środki
finansowe z Funduszu Kultury Narodowej na zorganizowanie prac wydobywczych, w
ramach których reaktywowano opuszczony szyb z 1907 i zbudowano nowy szyb
badawczy wraz ze sztolnią łączącą oba te szyby.
23 października 1929 w sztolni
napotkano na głębokości 12,5 m prawie nieuszkodzony okaz nosorożca włochatego,
w pozycji odwróconej, tzn. zwierzę leżało na grzbiecie. Później stwierdzono, że
jest to młoda, trzyletnia samica. Nie zachowała się jej okrywa włosowa (poza
paroma kępkami), kopyta oraz rogi. W celu wydobycia okazu wydrążono specjalny
szyb transportowy, co było możliwe dzięki pomocy Wojska Polskiego.
Nosorożca wydobyto 17 grudnia
1929, a 22 grudnia przewieziono go do Krakowa, gdzie znajduje się do dziś i
jest wystawiony w tamtejszym Muzeum Przyrodniczym... Wypchany okaz z oryginalną
skórą, słoje z częściami miękkimi
zostały udostępniony do
zwiedzania w Muzeum Fizjograficznym PAU w czerwcu 1930. Natomiast szkielet tego
nosorożca został zaprezentowany w tamtejszym muzeum dopiero w 1948. Wiek nosorożca nr 2, ustalony metodą
radiowęglową nie jest pewny, 23 – 36 tys. lat.
Zebrał – St. Bednarz
