(Ze zbiorów D. Wichra)
Stanisław Bednarz
14 lutego 1912 został
ustanowiony stan Arizona poprzez wydzielenie ze stanu Nowy Meksyk. Jest to dla
mnie najciekawszy stan. Tereny te zostały w 1848 zdobyte przez USA w wojnie z
Meksykiem, a część wykupiono w 1853 roku. Meksyk władał tym terytorium w latach
1821-1848, a wcześniej były w rękach Hiszpanów, którzy zbudowali fort Tuscon w
1776 roku z suszonej z słońcu cegły.
Stan nieodmiennie kojarzy się z
Indianami. Tu działy się akcje powieści Karola Maya, tu opór stawiali dzielni
Apacze. Ostatnie walki z 1886 pod wodzą Geronimo.
Apacze zostali częściowo wymordowani, a częściowo przesiedleni do rezerwatów na
terenie Oklahoma. Apacze przybyli na ten teren około 1200 roku. Wcześniej
przybyło plemię Hopi około 700 roku i są obecni do dzisiaj. Jeszcze później
przybyli tu około roku 1300 z Kanady najliczniejsi Indianie Arizony, Nawahowie.
Wszystkie te plemiona, zajęły terytorium dawnej cywilizacji Anasazi (budowali
domostwa w skałach zwane Pueblo), która zamieszkiwała ten teren w latach 100-1250.
Kulturę ta zlikwidowała wielka susza (1230 r. n.e. - 1280 r. n.e.) Spis
ludności z 2010 stwierdza, że stan liczy 6.392.017 mieszkańców, 83,1% mieszkańców
stanowi ludność biała (Latynosi 31,4%), 5,3% to Indianie, 5,0% to Murzyni,
Polonia to około 120 tysięcy zgrupowana wokół stolicy.
Stan
obfituje w cuda przyrody:
- Wielki Kanion Kolorado – przełom rzeki Kolorado przez Płaskowyż. Odległość pomiędzy skrajnymi punktami mierzona nurtem rzeki wynosi 446 km. Najgłębszym rejonem jest (Wąwóz Granitowy), który leży poniżej krawędzi o 1857 m W kanionie tym można dostrzec przekrój geologiczny od proterozoiku po trias . Poniżej znajduje się zapora.
- Park Narodowy Saguaro – położony w południowo-wschodniej części Największym cudem tego parku jest las kaktusów karnegia olbrzymia (Saguaro),które są najpiękniejsze gdy kwitną. Trafiają się okazy 15 metrowe.
- Park Narodowy Skamieniałego Lasu – Nazwa parku pochodzi od licznych egzemplarzy skrzemieniałego drewna wieku triasowego.
- Pustynia Pstra – półpustynia na Wyżynie Kolorado. Rozciąga Na jej terenie znajdują się rezerwaty Indian plemion Hopi i Navajo. Jarzą się tu w promieniach słońca jaskrawe łupki i piaskowce zmieniając kolor w ciągu dnia. Panują bardzo trudne warunki klimatyczne. Temperatury w lecie dochodzą do +41°C, w zimie spadają do -31°C
- Krater Meteorowy lub Krater Barringera na obszarze Cañyon Diablo, o średnicy 1200 metrów i głębokości 170 m. Ocenia się, że powstał około 50 tysięcy lat temu, w wyniku uderzenia meteorytu żelaznego o średnicy ok. 50 metrów). Uważany za najlepiej zachowany krater na świecie, do czego przyczynił się pustynny klimat miejsca.
- Niedaleko jest jeszcze Sunset Crater - pięknie zachowany krater wulkaniczny o modelowej rzeźbie.
