Temperatury
powierzchni morza mają wielki wpływ na klimat i pogodę. Np. każdego 3-7 roku
wielka powierzchnia Pacyfiku wzdłuż równika ogrzewa się o 2-3°C. To ocieplenie
jest znakiem firmowym zjawiska klimatycznego zwanego El Niño, który zmienia opady deszczów wokół całego globu, powodując
nawalne deszcze w południowych stanach USA i straszliwe susze w Australii,
Indonezji i Południowej Azji. W mniejszej skali temperatura oceanu ma wpływ na
powstawanie i rozwój tropikalnych cyklonów, huraganów i tajfunów, które ciągną
energię z ciepłych wód Wszechoceanu.
Te mapy
temperatury powierzchni morza sporządzono na podstawie pomiarów
przeprowadzonych przy pomocy Moderate
Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) na satelicie NASA Aqua.
Satelita ten mierzył temperaturę milimetrowej warstwy powierzchni Wszechoceanu.
Na tej mapie, najzimniejsze (ok. -2°C) wody są niebieskie zaś cieplejsze (do +35°C)
są żółte i różowe. Masywy lądowe i wody
wokół biegunowe są w odcieniach koloru szarego, co oznacza brak danych.
Najbardziej
oczywisty model ukazany poprzez serię tych zdjęć jest trwająca przez cały rok
różnica pomiędzy temperaturami wód równikowych i biegunowych. Różne prądy
ciepłe i chłodne wyróżniają się choćby w średnich miesięcznych temperatur
powierzchni morza. Wstęga ciepłych wód ciągnie się od Wschodniego Wybrzeża USA
i podąża poprzez Północny Atlantyk – jest to Prąd Zatokowy.
Chociaż
krótkookresowe wydarzenia pogodowe spowodowane temperaturą wód Wszechoceanu
znikają w czasie miesiąca, to kilka z nich jest ukazanych, i tak np. w grudniu
2003 roku silne wiatry uderzyły z południowego-zachodu Zatoki Meksykańskiej
ponad Środkową Ameryką w kierunku Pacyfiku, odciągając wody powierzchniowe od
brzegów i pozwalając zimnym wodom głębinowym wydostać się na powierzchnię. Te
wiatry i ten fenomen ma miejsce na tych rejonach Ziemi w czasie zimy; są one
znane jako wiatry Tehuano.
Anomalie temperatury wód Wszechoceanu
Te mapy
porównują co miesięczne temperatury w okresie od 1985 do 1997 roku. Kolor
niebieski ukazuje temperatury, które były niższe od średnich, biały kolor to
temperatury w pobliżu średnich temperatur, zaś czerwony symbolizuje temperatury
wyższe od średnich. Mapy te sporządzono na podstawie danych zebranych przez Advanced Microwave Scanning Radiometer – EOS
(AMSR-E) porównane z historycznymi danymi uzyskanymi przez satelity NOAA.
Anomalie
temperaturowe powierzchni wód Wszechoceanu są zdarzeniami krótkoterminowymi i
nie są jakimś specyficznym wzorem czy trendem. Inne anomalie mają większe
znaczenie. Z ich aperiodycznym pojawianiem się – w interwale 3-6 lat –
temperatury powierzchni morza na Oceanie Spokojnym wzdłuż równika staja się
cieplejsze lub chłodniejsze niż zazwyczaj. Te anomalie stanowią znak
rozpoznawczy cykli klimatycznych El Niño i La Niña, które są w stanie zakłócić
pogodę na całej planecie. Ta seria pokazuje utworzenie się i rozwój i
słabnięcie fenomenu La Niña od początków 2007 do połowy 2008 roku.
Silne,
zlokalizowane na powierzchni morza anomalie temperaturowe mogą odkryć, że prąd
oceaniczny, taki jak Prąd Zatokowy (Golfstrom) przy Wschodnim Wybrzeżu USA
zmieniał kierunek i przez jakiś czas był albo silniejszy albo słabszy niż
zazwyczaj. Anomalie te panujące przez kilka lat mogą być sygnałem regionalnych
lub globalnych zmian klimatu takich jak globalne ocieplenie. Np. Ocean
Arktyczny jest wyróżniony czerwonym kolorem w całej serii animacji. Gorąca
anomalia intensywnie pokazuje się w lecie na Półkuli Północnej. Wynika to z
tego, że morskie lody cofają się do małych obszarów w lecie, bardziej niż w
przeszłości. Akweny, które były pokryte lodem w lecie, są teraz otwartymi
wodami.
Anomalie te
także mają swe naukowe zastosowania. Np. w rejonach brzegowych anomalne
temperatury (niskie czy wysokie) mogą faworyzować jedne gatunki organizmów
przed drugimi w ekosystemie, powodując wzrost populacji jednego rodzaju
bakterii, alg albo ryb do wzrostu lub zmniejszenia się. Anomalie temperaturowe
powierzchni morza mogą także ostrzegać menadżerów od naturalnych zasobów, że
rafy koralowe mogą znaleźć się w zagrożeniu wybieleniem. (Chodzi o śmierć
polipów koralowych, która powoduje zanik przyrostu rafy i finalnie jej rozpad –
przyp. tłum.)
Źródło:
Earth Observatory - http://earthobservatory.nasa.gov/GlobalMaps/view.php?d1=MYD28M oraz http://earthobservatory.nasa.gov/GlobalMaps/view.php?d1=AMSRE_SSTAn_M
Przekład z j. angielskiego – Robert K.
Leśniakiewicz ©
